Gənc yazar Tural Xəlilzadə ilə müsahibə

Müsahib Tural Xəlilzadə  “Sonuncu Əsr Hekayələri” kitabında yerləşən – “Qəribə hadisə” hekayəsinin müəllifi

• İlk dəfə nə vaxt hekayə yazmaq fikrinə düşdünüz? Sizi nə ilhamlandırdı?

Uşaq yaşlarımda yazmağa başlamışam.Əsasən şeirlər yazırdım.İlk şeirimin yazılma vaxtını dəqiq xatırlamıram.Təxminən 10 yaşım olardı.Təbiət haqqında şeir idi.Arxivimi nə qədər axtardımsa, təəssüflər ki tapa bilmədim.Amma başqa şeirlərim hələ də qalır.İlk hekayəmi isə 13-14 yaşlarımda yazmışam. Məni nə ilhamlandırdı?” sualına gəldikdə isə, bəlkə də nələrdənsə ilham almışam.Ola bilər.Amma bu haqda heç vaxt düşünməmişəm.Ona görə tam olaraq xatırlamıram.

Əgər yaxşı ideyan, fantaziyan və bütün bunları əsaslandırmaq bacarığın varsa, yaxşı əsər yarada bilərsən.Mənə yazdığım materialın keyfiyyəti daha çox vacibdi.

• Hər birimiz həyatda , adını qoya bilmədiyimiz, qəribə hadisələrlə qarşılaşırıq. Kimisi bunu “şans” adlandırır, kimisi isə, “qismət”. Bəs, Tural Xəlilzadə “Qəribə hadisə”-dəki vəziyyəti necə adlandırar?

Əgər biz bilərəkdən yolu keçiriksə, bizi avtomobil vurub öldürürsə bu başdan xarablıqdır.Burda qisməti günahlandırmaq yersiz olardı.Həyatımızda özümüz də bilmədən elə şeylərlə qarşılaşırıq ki, çaşıb qalırıq.Heç yatsaq da yuxumuza girməzdi ki, belə bir hadisə ola bilər.Məsələn, elə “Qəribə hadisə” hekayəsində olduğu kimi.Bəzən düşünürük ki, qismət deyilən bir şey yoxdu.Əgər Allah qismətimizi bu cür yazıbsa, bizi bir növ belə proqramlaşdırıbsa, nəyə görə bu əməllərə görə axirət dünyasında bizi sınağa çəkir, sorğu-sual edir? Maraqlı sualdı.Elə deyilmi? Allahın yaratdığı bu möcüzələr qаrşısında konkret cavab vermək çox çətindi.Ancaq deyərdim ki, hər şeyi də qismətin ayağına bağlamaq olmaz.Allah bizi yaradıb.Pis və yaxşı insan olmağımızı əməllərimizlə göstəririk.Qismətimizdə axı necə yazıla bilər ki, sən pis və sən yaxşı insan olacaqsan. İnsan dərinliyə getdikcə, bu suallara cavab axtardıqca həqiqətən də özünü də itirir.Çaş-baş qalır.Yenə dediyim ki, insan konkret cavab verməkdə çətinlik çəkir.Əgər qismət həqiqətən varsa, “kaş” kəliməsini işlətməməliyik.Qismətimizlə barışmalıyıq.Eyş-işrətlə məşğul olan, əxlaqsız, narkoman, ən murdar işlərlə məşğul olan insanları qınamamalıyıq.Qınayırıqsa

deməli qismət anlayışı nisbidir.Yəni düşünülməmiş hərəkətlərimiz, həyatımızda gözlənilmədən baş verən hadisələr qismətimizdə əvvəlcədən yazılanlardı.Bilərəkdən etdiklərimiz isə, sadəcə elə öz əməllərimizdir.

Şansa gəldikdə isə, deyərdim ki, şans qismətdən törəyir.Bir növ qismətin içindədi.Ancaq qismətimizdə itki varsa burda şansdan söhbət gedə bilməz. Deyərdim ki şans itki yox, qazanc gətirən qismətin içindədi.Məsələn, yol gedirik və nəsə tapırıq.İstər pul olsun, istər əşya.Fərq etməz.İtirənin yerinə bəlkə də çox pis oluruq ki, yazıq itirib.Amma pis olmağa dəyməz.Onun qismətində bu imiş.Çünki, o bunu bilərəkdən etməyib.O itirib ki, biz tapaq.Qismətimizdə tapmaq

idi.Bu qismətdən şans yarandı.Burda şans biz tərəfdə oldu.İstər maddi, istərsə də mənəvi olsun.Əgər qismətdə qazanc varsa, bu həmin insanın şansının gətirməyi deməkdi.Əks halda, burda şansdan söhbət geə bilməz.”Qəribə hadisə” hekayəsində də baş qəhrəmanın qismətində qazanc olduğu üçün şans onun tərəfində olur.

• Hekayənin daha bir vacib məqamı var: əsl dostluq. Müəllif olaraq bu haqda nə demək istəyərsiniz?

Dost sadiq, vəfalı, sənin yolunda hər şey eləməyə hazır olan biridir. Hər bir insana dost lazımdı.Dostu olanın dəstəyi də çox olar Atalarımız yaxşı deyib : “Dost dar gündə tanınar”. Onsuz da yaxşı günlərimizdə ətrafımıza o qədər insan yığılır ki.Çətin vəziyyətə düşəndə, başımızı itirəndə məhz dostumuz köməyimizə çatır.Həyat keşməkeşlidir.Qazandıqlarımızın yanında itkilərimiz də olur.Deyirlər ki, dərd paylaşdıqca azalır.Bax həmin ağır günlərimizdə gözümüz daima dostlarımızı axtarır.Dostun pisi, yaxşısı olmur.Yaxşı olan dostdur.Bir də ki, dostluq etməyi də bacarmaq lazımdır.Hər adamdan da dost olmur.Məktəb, tələbə yoldaşlarımız, qonşularımız, iş yoldaşlarımız və başqa tanıdığımız o qədər insanlar var ki.Ancaq onların içindən tək-tük dostluq etməyi bacaran tapılar ya tapılmaz.Və yaxud biz kimlərləsə təsadüfən tanış oluruq.Və beləcə illər keçir və çox yaxşı dostluq etməyi bacarırırq.Yaxşı günümüzdə yox, ən pis günümüzdə yanımızda olan, bizə dəstək olan, özündən də çox bizə yanan, illərlə bu münasibəti qoruyub saxlayan və davam etdirən insan.Bax dost odur.”Qəribə hadisə” hekayəsinin baş

qəhramanı kimi.

• Tural Xəlilzadənin üslubu nədir? Qələminizi ən çox hansı janrlara hərs edirsiniz?

Əsasən lirik-psixiloji və məişət üslubunda yazmağı sevirəm.Bəzən dedektiv üslubda da yazılarım olur.Deyərdim ki, janr və üslub fərq etməz.Mənim üçün əsas məsələ yaxşı, maraqlı hadisənin olmasıdır.O əsərdə ki maraqlı hadisə varsa, deməli maraqlı sujet xətti də olacaq və oxucunu maqnit kimi özünə çəkəcək.Yazılarımı bəzən hazırlaşaraq yazıram.Yəni, elə olur ki, bir hadisə tapıram və günlərlə onun haqqında fikirləşirəm.Özüm üçün qeydlər, araşdırma aparıram.Beləcə, əsərin sujet xətti də formalaşır, ideyası da.Bəzən də elə olur ki, bədahətən yazıram.Birnəfəsə.Hər ikisində siqnal yuxarıdan gəlir.Allahın göndərdiklərini yazılara tökürəm.

Müsahibəni hazırladı-“Sonuncu Əsr” Jurnalistika bölməsinin rəhbəri,jurnalist Aysel Qarayeva