Təntənəli yazı..

Bu dəfə bir qədər də keçmiş tarixə – eramızdan əvvələ səyahət edək..Məqalə Manna dövlətinin tarixi ilə əlaqədar tanıdığımız II Sarqona,daha doğrusu onun “Təntənəli yazı“sına həsr edilir..

İlk növbədə II Sarqon haqqda məlumat verək..II Sarqon kim idi? Haqqında bəhs etdiyimiz II Sarqon eramızın 8-ci əsrdə Assuriya taxtında əyləşmiş şəxsdir..Qeyd etdiyimiz kimi II Sarqonun adını Manna tarixi ilə bağlı duymuşuq və onların münasibətinin əyani göstərici olan,haqqında bəhs etdiyimiz mənbə ilə tanış olaq..

“Təntənəli yazı“II Sarqonun öz dilindən yazılmışdır..Bəs II Sarqon bu mənbədə bizə nəyi bəyan etmək istəyir? O sözə təqribən belə başlayır:

– Sizin o hökmdarınız,mənim tabeliyimdə olan İranzu həyatına son verəndən sonra taxta oğlu Azanı əyləşdirməyi qərara aldım..Bu iş urartulu Ursanın “xoşuna gəlmədi.“ Gedib hamıya – Uişdiş hakiminə,Zikertunun başçısına, Misandiyanın rəhbərinə,bir də elə Mannanın özünün böyük canişinlərinə xəbər göndərib,yalan danışıqlar aparıb.. Onlar da öz hökmdarlarına çox “sadiq“ imişlər..Azanın meyitni Uauş dağından atdılar..

Azadan sonra taxta oturan Ulusunu Ursaya arxalanıb 22 qalasını ona təslim edir..Çox qəzəblənmişdim..Ona görə də Aşşur allahının saysız-hesabsız qoşunlarını hazır edib bu ölkələri fəth etməyə başladım..Ulusunu gördü ki,mən gəlirəm şəhərdən çıxıb dağa qaçdı..Mən də paytaxt İzirtunu,qalalarını – İzbiya ilə Armedi tutub yandırdım.Sonra Uaşduş dağında Ursa ilə döyüşdüm..Elə bildi ki,şəhərin ətrafına 55 divar çəkib məni fikrimdən yayındıracaq..Amma olmadı..Mən o şəhəri də,9 əlçatmaz qalanı da,8 vilayəti də tutub yandırdım..

Axı Mannanın 22 qalasını da Ulusununun “əlindən almışdı.“ Onları da geri qaytarıb öz hüdudlarıma daxil etdim. Bu hələ son deyildi..Tuaya ölkəsinn 8 qalasını,Zikertunun paytaxtı Pardanı,ətrafındakı 23 şəhəri,Şuandahulu, Zurukkunu tutdum..

Sonra bilirsiz neylədim? Uişdişli Baqdattinin dərisini soydum..Qəddaram? Ola bilər..Davam edim..Mannaya tabe olan Massi vilayəti var idi..Onun başçısı Dayukkunu ailəsi ilə birlikdə köçürdüb və Amattu vilayətində yerləşdirdim.  Ulusunu da axı dağlarda gizlənmişdi..İndi eşidib ki,mən bu qədər “iş görmüşəm“,quş kimi uçub gəlib ayaqlarımı qucaqladı..Mən də “böyüklük məndə qalsın“deyib onu bağışladım..Yenidən onu taxta əyləşdirdim.Ursa ilə Mittatidən aldığım 22 qala və 2 şəhəri də ona “bağışladım“,əzilmiş ölkəsini də bərpa etdim..

Ən sonda öz hökmdar təsvirimi hazırladıb üstündə hakimim Aşşurun qələbələrindən yazdırıb gələcəkdə sizin də məlumat almağınız üçün İzirtuda ucaltdım…

Müəllif : Fəridə Həmidzadə