Stres haqqında bilmədiklərimiz

Stres – orqanizmdə əsəb sistemlərinin normal vəziyyətdən kənara çıxmasıdır. Günlərimizi cürbəcür qayğıların, çəkişmələrin əhatəsində keçirə-keçirə gözləmədiyimiz nöqtələrdən müxtəlif zədələr alırıq. Gündəlik həyatımızda istər-istəməz fərqli əhvali-ruhiyyələr yaşamalı oluruq. İnformasiya dövrü adlanan günümüzdə zamanla ayaqlaşa bilmək üçün ayıqlıq, xüsusi qabiliyyət tələb olunur. Yorğun oluruq, başımız ağrıyır, bəzən özümüzü o qədər halsız,  taqətsiz hiss edirik ki, iş yerindən qalxıb evə getməyə belə, əziyyət çəkirik.

Bütün bu problemlərin təməlində dəhşətli bir xəstəlik dayanır: stres. Tibb lüğətində stres adlı bir xəstəliyə rast gəlinməsə də, əksər xəstəliklərin əmələ gəlməsi məhz bu amillə bağlıdır. İnsan daim tələsir, dəqiqəsini ölçüb-biçir, hər saatın tamamında kiminləsə görüş planlaşdırır, hansısa yazını 3 gün ərzində bitirib, redaksiyaya təhvil verməyi boynuna götürür və s. beləcə qayğılar axarında özü də hiss eləmədən çox şeyini itirir. Stres  sadəcə bu günün meydana çıxardığı bəla deyil, hər zaman olub, amma bugünkü stress heç zaman olmayıb.

Stres vəziyyətləri aşağıdakılardır:

1) Ailə stresi- ailədə baş verən  münaqişələr uşaqlarda stres halını yaradır.

2) Məktəb və ya ali məktəb stresi- bir çox tələbələr bununla tanışdır, belə ki, tapşırıqların çox olması, müəllimlərlə anlaşılmazlıq və s.

3) Sevgi dönəmində keçirilən stres halları- qısqanclıq, xəyanət, etibarsızlıq və s.

4) Xarici görünüşlə əlaqədar olan stres- bu daha çox xarici görünüşündən razı olmayan gənclərə aiddir.

Nevrologiya üzrə mütəxəssis, professor Mehmet Yavuz streslə bağlı uzun illərdir ki, səmərəli araşdırmalar aparır. Gəldiyi qənaətlərlə bildirir ki, bu fikirlər hər kəs üçün faydalı hesab edilə bilər. O, insanların gündəlik həyatında stresdən uzaq durması və ya qurtarması üçün çox səmərəli təkliflər irəli sürür:

1) Həyata başqa gözlə baxmağı öyrənmək.Streslə mübarizə özünə təsirdən başlayır.

2) Optimist olmalı. Pessimizm- stresin yüksək səviyyədə olmasına zəmanət verir.

3) Hər hansı bir məşğuliyyət tapmaq, məsələn, müntəzəm olaraq idmanla məşğul olmaq.

4) Hər bir işə nizam-intizamla yanaşmaq- məqsədyönlü olmaq lazımdır, görüləcək işlərin siyahısı tutulmalıdır.

5) Yaxşı və düzgün qidalanmaq.

6) Normal yuxu rejimində yatmaq.

7) Zərərli maddələrdən uzaq olmaq.

8) Gündəlik həyatın eyniliyi ilə mübarizə aparmaq- teatra getmək, qonaq getmək, istirahət günlərində vaxtlı-vaxtında istirahət etmək lazımdır.

9) Maksimalist olmaq lazim deyil, bu zaman işlərin uğursuzluğu stres yarada bilər.

10) Keçmiş uğursuzluqların haqqında çox fikirləşməmək.

11) Özünə hörmət etməyi öyrənməli- belə insanların özünə güvəni olur və stres hallarından asanlıqla çıxır.

12) Həmişə hadisələrin sənin xeyrinə, ümumiyyətlə, yaxşı qurtaracağına inanmaq.

13) Heç vaxt taledən gileylənməmək.

14) Yadda saxlamaq lazımdır ki, özünügünahlandırma stresi artırır, özünüidarə isə əksinə, azaldır.

İnsanın stres vəziyyətindən tez və ya gec çıxması çox vaxt onun öz əllərində olur. Gəlin, bizə verilən həyatı stressiz yaşayaq!