Sosiologiya dərsləri-Sosialaşma(Dərs 6)

Sososiallaşma

Sosiallaşma  fərdin öz qrupu ya da toplumunun dəyərlərini mənimsəməsi və onlar kimi davranmağı öyrənməsi ya da “fərdi şəxsiyyətə çevirən proses “olaraq tanımlanmışdır.Digər bir tanımlamayla sosyallaşma,”fərdin,içindəuiçində yaşadığı toplumun normalarını,dəyərlərini fərdin özündən gözlənilən rolları tutumları və davranış əsaslarını toplumsal əlaqə üçün gərəkli baarıqları,mənil və kimlik duyğusunu qazanma içində yaşadığı kültürü daxili aləminə çatdırmadır.

Bu prosesin  araşdırılması psi­xologiya, antropologiya  və sosiologiyada  geniş yer tutur.

Həmən həmən bütün canlılar, özləriylə  eyni  növdən canlıların arasında doğularlar. Bunlar arasında kimiləri doğduqdan həmən sonra öz başlarının çarəsinə baxa bilərkən, bəziləri  hərhansı  bir dəstək və ya yardım almadan varlıqlarını davam etdirə bilməzlər.

İnsan bir canlı olaraq yaşamının başlanğıcından sonrakı ən az 5-6 illik dönəmdə hər hansı bir dəstək və yardım almadan həyatını davam etdirə bilməz.Sosiolojik qavram olaraq toplumsallaşma yaşamını davam etdirə bilmək üçün yardıma ehtiyac duyan insanın,içində doğduğu topluma adaptasiya ola bilmə prosesidir.

Bu proses içində (toplumsallaşma prosesi) insan içinə doğduğu toplumun mədəni dəyərlərini öyrənir,özünə xas bacarıqlar qazanır,öz şüuruna çatan bir fərd haına gəlir.Toplumsallaşma isə,bir digər istifadə olunan adı ilə sosyalizasya,toplumun mövcud dəyər və normalarının fərdlərə öyrədilməsi prosesi olaraq da tanımlana bilər.

Sosyallaşma,ümumiliklə birinci və ikinci sosyallaşma olaraq iki alt kateqoriyada dəyərləndirilir.İlki ailə və ya ilk baxıcılar tərəfindən yürüdülərkən,ikincisi məktəblər,medya,dini qurumlar və s kimi digər sosyallaşma vasitəsiylə gerçəkləşdirilir.

Sosyallaşma prosesinin müxtəlif mərhələlərində,müxtəlif keçid mərasimləri vasitəsiylə fərdə müəyyən,haqlar və yükümlülüklər (Ki mövcud sosial əlaqələri yenidən istehsal etmə,mövcud sosial quruluşu dəyişdirmə də bunlar arasındadır)verilir.

Psixianalizdə sosiallaşma,fərdin  instiktsil enerjilerini daha yüksək,sosial cəhətdən qəbul ediləbilən olan davranış şəkillərinə dönüşdürmə prosesi  olan inkişafla bərabərdir.