Sosiologiya Dərsləri-Sosiologiyanın faydaları və digər elmlərlə qarşılıqlı əlaqəsi (Dərs 3)

Mövzular

1.Sosiologiyanın faydaları

2.Sosiologiya və digər elmlər

 1.SOSİOLOGİYA OXUMANIN YARARLARI:

 1-Öyrənənə ümumi  mədəniyyət verərək,  akademik öyrənimə və həyata hazırlayar.

2-Toplumsal hadisələrin təbii  olayları kimi anlaşılır olduğunu  öyrədər.

3-Toplumsal sorunların qaynağına keçməkdən bizi  alıqoyan önyarqılardan qorur.

4-Fərdləri toplumsal gerçəklərin qavradılmasına  yardımcı olur.

5-Siyasi rejimler haqqında  doğru bilgilər  qazandırır.

6-Sosial dəyişmələrdə insan iradəsinin rolunu ortaya qoyar.

2.SOSİOLOGİYANIN DİGƏR ELMLƏRLƏ ƏLAQƏSİ( 2.Hissə)

1-SOSİOLOGİYA-TARİX: Toplumlar;n yaxın və uzaq keçmişdəki yaşayış davranışlarını mdəniyyətlərini yer və zaman göstərərək incələyən elmdir.Keçmiş hadisələri bilgi sənəd və sübutlarla əsaslandıraraq izah edib,şərh edən elmdir.

Tarix hadisələrlə maraqlanarkən müəyyən bir aktoru müəyyən yer və zamanda bir dəfəlik yaşanmış hadisəyə müəyyən və xüsusi olaraq ələ alar və incələyərSosiologiya isə hər zaman təkrarlanan müharibə,köç,toplumsal konflikt çözülməsi kimi problemləri incələyər və xüsusiləşdirmələrə çatarkən tarixdən yararlanar.

Misal üçün:Fransız İnqilabı,Yüzillik müharibə

2-SOSİOLOGİYA –PSİXOLOGİYA:  Psixologiya insan davranışlarını incələyən bir elmdir.Zəka,öyrənmə,şüur və b sosiologiya fərdlərin ayrı ayrı davranışlarıyla maraqlanmaz.Fərdlərin toplumdan davranışlarınışlarının necə təsirlərndiyini mövzu alan sosiologiya psixologiyadan yararlanar.Toplumda fərdlərin davranışları bir birinə bənzəməz.Bu səbəblə də psixologiyanın sosiologiyaya ehtiyacı vardır.

3-SOSİOLOGİYA-ANTROPOLOGİYA :Antropologiya  insanın biolojik kökünün əsasını , fiziki özəlliklərini,irqlərini,ibtidai cəmiyyətləri  və bunların mədəniyyətlərini  tədqiq edən elmdir.Fiziki və mədəni  olmaqla ikiyə bölünür.

a-Fiziki antropologiya :İçində yaşanılan fiziki iqlim şərtlərini,coğrafi şərtlər ilə biiolojik əsas əlaqəsini  incələyir.Misal olaraq :İrq ,anatomiya ,qan qrupları,bədən quruluşları

b-Mədəni Antropologiya:Toplumların mədəni  quruluşu,qurumları, sosial dəyərləri və yaşam formaları,ibtidai topluluqların  yaşayış formaları haqqında bilgi toplar,onları idarə edən prinsipləri müəyyənləşdirər.Sosiologiyada bu bilgilərdən yararlanır.

4-SOSİOLOGİYA-HÜQUQ:Hüquq fərdlərin birbiriylə toplumla olan əlaqələrini  düzənləyən  dövlət gücü dəstəyindəki   tabe olması vacib qanunlar bütünüdür.Hüquq toplumun  parçasıdır.”Harada toplum varsa orada hüquq vardır.” Hüquq normativ  bir elmdir.Olanı deyil olması gərəkəni öncədən bəlirlər.Hüquq sosiologiyası isə  hüququ toplumsal nəsnə olaraq  incələyərək  sosiologiyaya bilgi toplayar.

5-SOSİOLOGİYA –İQTİSADİYYAT;İqtisadiyyat elmi insan ehtiyaçlarından əmtəə və xidmətlərin dağıdılması ,paylaşılması ,istehsalı ,istehlakı  mövzularını incələyər.Məqdəi;limitli istehsal ehtiyyatlarını  ən yaxşı şəkildə istifadə edərək   iqtisadi hadisələr  arası səbəb –nəticə  bağlantısını qurmaqdır.

Müəyyən bir toplumda   toplumsal əlaqələri (alıcı-satıcı, işçi –işəgötürən v.b)  bəlirləmək fərqliliklərinə görə qruplamaq  sosiologiyanın işidir.Bu məqsədlə Ekonomik sosiologiya adlı yeni bir elm sahəsi yaranmışdır.

6-SOSİOLOGİYA-SİYASƏT EIMİ:Mövzusu,dövlət, iqtidar ,iqtidarı əlində bulunduran güclərSiyasi partiyalar ,rejimlər, liderlər, təzyiq qrupları ,seçimlər ,ideologiyalar v.b dır.Siyaset elmi

Normativ bir elmdir.Dövləti  siyasi qurumların icra və oluşumlarını ,iqtidar bəlirlənməsində,davam etməsinde  toplumsal qrupların rollarını da  incələyir.Siyasət sosiologiyasında ( aile ,eğitim , siyasal parti ,  din v.b) toplumsal kurumların  iktidar  oluşumundaki rolü yanında  ilişkilerini  inceleyerek sosyolojiye  bilgi toplar.

7-SOSİOLOGİYA-COĞRAFİYA   : Coğrafiya dünyayı fiziki,iqtisadi,toplumsal ,siyasi görünümüylə incələyər. Fiziki coğrafiya   yeryüzü şəkillərini, təbii xüsusiyyətləriylə incələyərkən ,Toplumsal coğrafiya isə  insanlar tərəfindən qurulan yaşayış mərkəzlərinin  əhatə şərtlərindən necə təsirləndiyi və

Və insanların əhatəsini necə dəyişdirdiyini  incələyər. 

3-cü dərsimizdə bitdi,4-cü dərsimiz Sosiologiyanın metodologiyalarıyla bağlı olacaq.Diqqətiniz üçün təşəkkürlər.Fikir və təkliflərinizi togrulmammadbayov7@gmail.com ünvanına yaza bilərsiniz.

Sayqılarla,Toğrul Məmmədbəyov.