Son Sübay – (Qətliam).

SON SÜBAY

(Sübay-Əski Türkcə də ordu başçısı)

Qətliam

Qarşıda Asiyanın sonsuz bozqırları görünür.Çin Səddindən quzey-batıdakı bu bozqırlarda bir oba gözə çarpır.Onlar Qıpçaq dalasından(düzündən) köç edən Qıpçaq Türkləri idi. Onların Ulu bəyi Artuq bəy uzun illər öncə Bumın xaqanın Türkləri Qurdbaşlı göy bayrağın altına yığıb Göytürk dövləti qurduğunu eşidəndə ona xidmət etmək üçün gəlmişdi.Bu oba Göytürklərin yüksəlişinə,zəfərlərinə,acılarına,çöküşünə şahid olmuşdu.Ancaq heç vaxt andlarından dönmədilər.Aşina soyuna içdikləri anda sona qədər sadiq qaldılar.Ta ki,o günə kimi. Göytürklər parçalanan da onlar Doğu Göytürklərinə sadiq qaldılar.Çünki Doğu qutsal idi törələrində. İşbara xaqan öləndən sonra sırayla hakimiyyətə gələn xaqanlar-Bağa xaqan ,Tulan xaqan ,Yami xaqan ,Şibi xaqan ,Çula xaqan dövləti yaxşı idarə edə bilmədilər.Çula xaqanın Çinə əsir aparılmağı və orda ölməsi ilə Göytürk dövləti yuxuya daldı sanki.Ancaq əsir edilən Türk bəyləri buna dözmürdülər.Adlı-sanlı Türk sübayları əsir kimi getsələr də bəy soylu olduqları üçün Çin ordusunda vəzifələrin davam etdirirdilər.Əslində bu bir tərəfdən Türklər üçün üstünlük idi ki,Çin ordusunun texnikasını öyrənirdilər.Türklər 9 il əsir olduqdan sonra ilk üsyanı Kür Şad başlatdı.O Kür Şad ki,40 silahdaşı ilə Çinə elə bir qorxu saldılar ki,40 il keçsə belə Siqanfu və digər şəhərlərin əhalisi hər gecə üsyançıların basqınına uğrayacağını sanırdı.Bu üsyan son deyildi.Neçə neçə üsyanlar qalxdı.Neçə Aşina təgini Göytürkləri dirililtməyə çalışsa da uğursuz oldu. İndi isə obamız haqqında danışaq.Qıpçaq boyuna mənsub bu oba Sarıbörklülər adlanardı.Səbəbi isə sadə idi.Başlarına qoyduqları börk sarıya bənzəyirdi.Bu adı Göytürklər vermişdi.Ulu bəyi Artuq bəy,oğlu Göytuğ bəy,nəvəsi Saltuq bəy obaya rəhbərlik edib ucaltmışdılar.Aşina təginlərinin üsyanlarında iştirak etmiş,yenidən Qurdbaşlı bayrağı dalğalanan görmək istəyirdilər.Üsyanlar məğlub olduqda isə Göytürklərə dəstək verən hər boy,hər oymaq,hər oba kimi Sarıbörklülər də talanlara,yağmalara məruz qaldılar.Amma yılmadılar.Andlarından dönmədilər.Onlar andların pozmasa da düşmən onların yaşamını pozdu.

İl 670-ci illərin sonu…Sonsuz bozqırda Sarıbörklülərin obası görünür.Bitişik üç böyük çadırdan ibarət bir otaq var idi.Bu oba başçısının otağı idi.İçi adamla doluydu.Bu qurultay olacağına işarədir.Obanın bəyi isə Ulu bəy Artuq bəyin nəvələrinin soyundan olan Bozan Alp idi. Bozan Alp sözlə ifadə edilməyəcək dərəcədə cəsur,mərd və qorxmaz bir igid oğlandır.Qıpçaqlara məxsus sarı saç , sarı tən və mavi gözləri vardı.Saqqalı isə ensiz,çənə sümüyünün üstü ilə alt çənədə birləşir və bığından ayrı idi.Yəni birləşmirdilər.Bığı birləşməsə də xəfifcə sarxıqlıq hiss olunur və dodaqlarından sallanırdı.Buna keçi saqqalı deyirlər.Bu Qıpçaqlara məxsus bir tərzdir.Gənc olmasına baxmayaraq çox bacarıqlı biri idi.Oba bəyləri hörmətini saxlar və onunla qürur duyardılar. Nəhayət Bozan Alp sözə başladı: -Əsən olsun! Hər kəs yerindən “əsən olsun!” deyə səsləndi.Bozan Alp sakitliyi gözləyib sözünə davam etdi: -Bəylərim!Sözümü qəbul edib gəldiyiniz üçün sağ olun!Xoş gəlmisiniz!-bir az ara verib yenə davam edir-Sizə dəvətimin səbəbi məlumdur.Mən bunu həp birlikdə müzakirə etməyi istədim.Qutluq Şad adında bir Göytürk təgini yeni bir hərəkat başlatmaq istəyir.Hər bir Türk boyu kimi bizə də dəvət göndərib.Nə deyirsiniz?Bu savaşa qatılaq mı?-. Bu sözdən sonra bəylər bir-bir yerindən səsləndi: -Türk oğlu savaş üçün doğulub!Onlar sormasa da biz gedərdik!- Başqa bir bəy də əlavə etdi: -Sarıbörklülər hər dirənişdə iştirak etdi.Ad qazandı.İndi getməsək Tanrı dağlarında atalarımızın ruhlarına nə cavab verərik?!-. Bəylər daha uzatmamaq üçün qılıncların çəkdilər.Bozan Alp da qılıncın çəkib bəylərin qılıncı ilə ortada göyə qaldırıb milli andların içdilər: -Əgər savaşdan qaçsam!Kürəyimdən vurulsam!Elimə xəyanət eləsəm-Göy girsin!Qızıl çıxsın! Göy girsin!Qızıl çıxsın!-.

Bu sevinc dolu anları gələn bir xəbər pozdu.Bir əsgər izin alıb otağa girdi.Yerə diz vuraraq başını qaldırmadan sözə başladı: -Bəyim!Kidanlar!Böyük bir orduyla üstümüzə gəlirlər.Başçıları minbaşı Küçlükdür.Bəyim obamızı yıxmağa gəliblər!-. Bozan Alp vaxt itirmədən əmr verdi: -Tez obanın ətrafına arabalardan sədd düzüb od vurun!Əli silah tutan hər kəs silahlansın.Sona qədər döyüşəcəyik!-bəylərə dönərək-Obamız üçün ölmək varmış.Hazırsınız mı?!-. Bu sözdən sonra otağdan hayqırtılar duyuldu və bəylər bir-bir çölə çıxıb orduya rəhbərliyə qatıldılar. Bozan Alpın iki qardaşı vardı.Ozan Alp və Azmış bəy.Çox gənc olsalar da buğa kimi güclü və iri cüssəli idilər.İki də oğlu vardı.Hələ uşaq idilər.Birinin 8,digərinin 9 yaşı olardı.Bozan Alp oğullarını anaları və digər qadın-uşaqla qaçırtmaq istəyirdi.Azmış bəy və bir neçə ərlə onları dağlara tərəf yola saldı.Sonra digər qardaşı Ozan Alpla döyüşə getdi. Kidanlarla üz-üzə gələndə minbaşı Küçlük öyünə-öyünə oba başçısını çağırırdı.Bunu görən Bozan Alp irəli gəlib qəzəblə dedi: -Oba başçısı mənəm!Nə lazımdır sənə çin köləsi?De arzunu yerinə yetirək!- döyüşmək tələb edəcəyini duyaraq belə dedi. Kidan komandanı qəzəb və acı bir gülümsəmə ilə: -Sənin kəlləni! Bozan Alp isə sanki ürəkdən bir gülümsəmə ilə cavab verdi: -Gücün çatır gəl al!Səni saxlayan yoxdu! Bu sözlə Kidan komandanın üzündəki gülümsəmə ani bir vaxtda qəzəbə çevrilib iri və uzun qılıncını çəkdi.At belində piyada Bozan Alpa hücum etdi.Bozan Alp heç bir hərəkət etmədən yaxınlaşmağın gözlədi və bir anda qılıncını at belindəki minbaşının köksünə vurdu.At hürküb daha da irəli atılsa da Kidan minbaşı Bozan Alpın ayaqları altına düşmüşdü.Ancaq o canını qurtara bilmişdi.Əynindəki zireh ağır yaradan xilas etsə də zirehdə kəsik vardı.Tez ayağa qalxıb döyüş vəziyyəti aldı.Gözlərində təlaş görünürdü.At belindən salınması onu ehtiyatlı olmağa çağırırdı. Bozan Alp isə üzündə bir cizgini belə dəyişmədən Kidan minbaşıya baxırdı.Minbaşı yenə irəli atıldı.Qılınclar cingildəməyə başladı.Bozan Alp çox döyüşmək istəmədi və minbaşının qolunu yaraladı.Küçlük daha da qəzəbləndi.Yenə hücum etdi.Bu dəfə Bozan Alp gözlənilmədən dirsəyi ilə minbaşının sifətinə vurdu.Küçlük daha haldan düşmüş kimi diz üstə qaldı.Bozan Alp qılıncı boğazına tərəf uzadaraq “təslim ol” deyirdi. Minbaşı Küçlük zəifliyi boynuna almaq yerinə qoşuna hücum etməyi əmr etdi və kidanlardan çıxan bir ox Bozan Alpı çiynindən yaraladı.Ancaq yüngül bir yara olduğu üçün oxu qırıb atdı.Ancaq Küçlük yerində yox idi.Qaçırdı.Arxasınca düşmək istərkən bir neçə Kidan əsgəri önünü kəsdi.Onları məhv etdikcən daha da artırdılar.Ona görə geri çəkilmək məcburiyyətində qalıb araba sədlərinin ardına keçib arabalara od vurdular.Kidan əsgərləri arabalardan tullanmaq istərkən ya ilişib ya da atıaln ox,daş,küt dəmirdən önünü görməyib yıxılıb odun içinə düşürdülər. Ancaq Kidanlar həddindən artıq çox idilər.Sonunda yanan araba sədləri dağıdılıb keçildi.Qızğın döyüş başladı.İki qardaş-Bozan və Ozan Alplar çiyin-çiyinə verib döyüşürdülər.Elə ustalıqla qılınc oynadırdılar ki,bir neçə düşmənlə eyni vaxtda döyüşürdülər.Çox keçmədən sarıbörklülərin tərəfləri azaldı.Artıq hamısı kidan əsgərlərinin dövrəsində qalmışdılar. Bozan Alp bir də baxdı ki,qardaşı artıq yıxılıb və kidanlar onu doğrayır.Bu dəhşətli mənzərə idi.Buna dözməyən Bozan Alp həmin əsgərlərə hücum etdi.Elə bu vaxt kimsə onu arxadan vurub bayıltdı. İndi sizə son Sarıbörklü olacaq qəhrəmandan danışım.Obadan 5-6 nəfər ova getmişdi.İçlərində Qaratay adlı bir nəfər var idi.8 yaşındakı oğlu Baturay,5 yaşındakı qızı Aypara da onunla ova getmişdi.Obaya dönəndə bu dəhşətli halları görüb qılıncları çəkdilər.Qaratay uşaqlarına sərt-sərt tapşırıq verirdi: -Uşaqlar indi bax orda gizli yerdə gizlənin.Biz gedirik ora vuruşa.Ananı qurtarmağa gedirəm.Baturay,bacın sənə əmanətdi.Ondan muğayat ol!Saqın burdan çıxmayın düşmənlər gedənə kimi!Eşitdiz? Uşaqlar başları ilə “hə” dedilər.

Qaratay və digərləri döyüşə gedirlər.Amma artıq hər şey gec idi.Bozan Alpa köməyə yetişən Qaratayı da yerə yıxıb əsir etdilər. Bozan Alpın əlini arxada və ayaqlarını bağlamışdılar.Qaratayı da eyni qaydayla bağlamışdılar.Bozan Alp bir az sevinirdi.Heç olmazsa qadın-uşağı qaçıra bilmişdi. Amma bir anda bu ümidlərinin üstündən xətt çəkildi.Bir dəstə Kidan əsgəri dövrəyə alıb bir neçə katun və uşaqla əsirlər yığılan yerə gətirdilər.Aralarında iki Kidan əsgərinin sürüyə-sürüyə gətirdiyi ölü kimi hərəkətsiz qalan biri vardı.Bozan Alpı dəhşət bürüdü. Bu Bozan Alpın kiçik qardaşı Azmış bəy idi.Ağır yalanmışdı.Katun və uşaqlara baxanda daha da dəli oldu.Bu ki,katunu Altunay və oğulları idi.Yerindən silkinmək istərkən kimsə sinəsinə təpik vurub arxaya yıxdı.Bu minbaşı Küçlük idi.Kidan əsgərləri şaqqa çəkib güldülər.Bozan Alp tez dikəlib çığırdı: -Şərəfsiz,Küçlük!Katundan,uşaqdan nə istədin?!Nə istəyirsən mənə et!Onlar günahsızdı.Onlar silah tutmağı belə bilmirƏr adamsansa gəl mənimlə savaş.Hə!Gəl mənimlə savaş!-bir müddət gözləyib-Yooox!Sən ancaq katun uşaqla döyüşməyə “cəsursan”!Qorxaq şərəfsiz!Çin köləsi! Küçlük sakit bir tərzdə aşağı çöküb Bozan Alpın üzünə baxaraq ləng bir danışıqla: -Bəli!Düz deyirsən.Mən şərəfsizəm!Bəs sən nəsən?Katununa sahib çıxa bilməyən bir yazıqsan.Əgər sən də ər adamsansa gəl qurtar-deyərək artan bir ahənglə gülməyə başladı. Sonra bir yüzbaşıya işarə verdiki başlasın.Yüzbaşı Altunayı qolundan tutub bir çadıra tərəf sürükləmək istədi.Ancaq nə olacağın bilən qadın müqavimət göstərdi.Yüzbaşı daha da güc gəlməyə başlayıb yavaş-yavaş çadıra tərəf aparırdı.Bozan Alp isə yüksək bir hayqırışla çığırırdı: -Yox!Alçaqlar!Şərəfsizlər!Ərsinizsə mənimlə haqq-hesab çəkin!-. Ancaq ona heç kim məhəl qoymurdu.Türk katunlarının mərdliyi,cəsarəti hamıya bəlli idi.Son nəfəsinə qədər dirənəcəkdi.Yox!Birdən gözlənilməz bir olay baş verdi.Altunayın gözü yüzbaşının bıçağına sataşır.Bir göz qırpımında bıçağı çəkib sanki əvvəlcədən müəyyənləşdirmiş kimi düz yüzbaşının ürək hissəsindən vurdu.Yüzbaşı irkilib Altunayı itələdi və qəzəblənib qılıncın çəkib sağ çiyninə çarpaz zərbə endirib qızın bədənini boydan boya kəsdi.Sonra əsgərlərə çevrilib: -İt qızı yaman cırmaqladı!-.

Bozan Alp bu haldan məmnun görünürdü.Şərəf və ləyaqəti tapdalanmaqdan qurtulmuşdu.Katununun ölümü bahasına olsa da.Yüzbaşı ardınca bıçağı çıxarıb güldü və bir anda üzündəki gülüş donub solğunlaşdı.Öncə dizi üstə düşüb qaldı,sonra isə yerə yıxıldı.Sən demə bıçaq vacib damarını zədələyib və bıçağı çıxaran kimi bütün qanı şorultu ilə bədənindən boşalıb öldürüb. Yüzbaşının ölümün görən Bozan Alp qəzəb və nifrət qarşıq bir hayqırtı ilə güldü: -Bu da sizin ər adamınız!Katunla bacarmır heç!Ölün yerə girin!Ha ha ha…- Bu vaxt Kidanlar başına dolub bir az döydülər. Yerə sərilən Azmış bəy özünə gələn kimi oldu.Bulanıq gözləri ilə ilk Bozan Alpa baxdı,sonra öldürülən Altunaya.Çox üzücü bir səslə qardaşına səsləndi: -Bağışla,Bəyim!Qoruya bilmədim!Düşmən çoxdu!Çox vuruşdum-öskürür.Ağzından qan gəlir,-,amma olmadı.Bağışla,bəyim!-ağlayır. Bozan Alp sərt bir baxışla deyir: -Sən sona qədər döyüşdün,əsgər!Sənə qardaşınc kimi yox,komandanın kimi əmr edirəm! Qalx,dik dur!Türk oğlu öləndən sonra yıxılar.Yatıb ölmə!Qalxıb öl!-. Bunu duyan minbaşı Küçlük yüzbaşının intiqamın almaq istəyirdi.Ona görə yaxın gələrək hiyləgərcəsinə danışmağa başladı: -Demək qardaşsız!Mənim yüzbaşımın qanı yerdə qalacaq sandız?-əsgərlərə əmr edərək-qaldırın o yerdəki küçüyü!-. Əsgərlərdən öncə ayağa qalxmağı başardı Azmış.Dik durdu önündə!Küçlük yüzbaşıya işarə etdi ki,bıçağı boğazına dirəsin: -Hə,Bozan Alp!Bu işi də poz görək necə pozursan?!- Bozan Alp yerindən qalxmaq istəyəndə əsgərlər imkan vermədilər.Bu vaxt nəzarətsiz qalan Qaratay əlləri bağlı olsa da ayaqları sərbəstdi və cəld sıçrayıb yüzbaşıya başla zərbə endirdi.İrəli çıxan əsgərlərə də ya təpiklə ya da bağlı əllərini qoşa yumruq edib əsgərləri döyməyə başladı.Hələ birini kürəyindən aşırdı.Ancaq bu çox davam edəcək deyildi əlbət.Dizini qırıb çökdürdülər.Minbaşı əmr etdi ki,boynunu vurun.Tez əsgər qılıncı çəkib vurmağa hazırlaşdı.Qaratay son sözlərin deməyə başladı: -Sizə xidmət etmək bir şərəfdi,bəyim!Yurd sağ olsun!-.

Əsgər acımadan Qaratayıb başını bədənindən ayırdı.Al qanı axaraq Bozan Alpın ayaqların yanına qədər gəldi. Bu dəfə minbaşı özü bıçağı Azmışın boğazına dayadı.Bozan Alp daha hərəkət edə bilmirdi sanki.Elə bil onun qədərinin buradək olduğunu hiss edib dayanmışdı.Azmış gözündə narın yaşla qardaşın səslədi: -Qardaş!Mən gedirəm!Ancaq ümid dolu və həyatdan küsmədən gedirəm.Çünki,bu axan qanlarımızın hesabın soracaq oğullarımız və qızlarımız doğulacaq!Yurd sağ olsun!- gözləri gülməkdə davam edirdi Minbaşı son cümləsinə cavab olaraq mırıldandı: -Nə uşaqlarınız doğulacaq,nə də yurdunuz sağ olacaq!-acı bir gülüşlə Azmışın boğazında dərin bir kəsik atdı. Azmışın gözləri ağaran kimi oldu.Boğazından qızıl qan fışqırdı.Yerə yıxılıb qurbanlıq buğa kimi qıvrıldı.Son dəfə xırıldadı və son nəfəsini verib tini uçmağa(cənnətə) vardı. Bozan Alp bunu görünməmiş bir soyuqqanlılıqla izləyirdi.Çünki,qardaşı alçaldıcı şəkildə edam edilsə də son nəfəsinə qədər elinə,törəsinə,andına sadiq qaldı.Hər bir savaşçının dadacağı ölümü dadmışdı.Ancaq minbaşının növbəti addımı alçaqlığın son həddi idi artıq. Minbaşı Bozan Alpın iki oğlunu da meydana gətirdilər.Onları da öldürəcəkdi.Bozan Alp bayaqdan etmədiyini,bir bəyə sığışmayanı etmək zorunda qaldı.İlk dəfə idi ki,düşmənə yalvarırdı.Çünki,o artıq bu məsələdə bir bəy yox,ata idi.Hər atanın edəcəyi kimi. Bozan Alp istəmədən sözə başladı: -Küçlük!Bunu etmə!Bu şərəfsizliyi heç şərəfsiz də etməz.Onlar hələ cocuqdur.Onlar kin,nifrət qanmırlar.Sənə yalvarıram.Onlara dəymə!Yalvarıram!- Küçlük isə bundan zövq alarcasına,gülərək deyirdi: -Qorxma!Onları boğaraq öldürəcəm.Siz Türklərin adəti belə idi hə?Bəy nəslindən olanları yayın kirişi ilə boğurlar.Bax layiqincə şərəfləndiririk. Bozan Alp yenə yalvarmaq istəyəndə böyük oğlu Qarabörüvqoymadı:

-Yox ata!Bunu etmə!Sən bir elin yenilməzlik simgəsisən!Belə etsən bizə nə deyərlər?Biz uşaq olsaq da canımız əmilərimizin,anamızın canından üstün deyil.Biz də ölməyə hazırıq!Yurd sağ olsun!-. Bu sözlər elə təsir etdiki Bozan Alpa gözlərində yaş selə döndü.Amma sevinc yaşları idi.Ona görə sevinirdi ki, kiçik yaşda olsalar da bu cür cəsarət göstərirdilər.Bozan Alp onlara sonuncu dəfə səsləndi: -Sizlər acunun(dünyanın) gördüyü ən cəsur,ən qorxmaz uşaqlarsız.Sizi tarix unutmayacaq!Tanrı dağlarında görüşüncəyədək- Söz bitər bitməz minbaşı Küçlük və yüzbaşı kirişləri uşaqların boğazına doladılar.Uşaqlar can verəndə Bozan Alpın gözlərindən yanıqlı yaşlar süzülürdü.Uşaqlar çox dayana bilməyib canların tapşırdılar. Bozan Alpın belə soyuqqanlı izləməsi əsgərləri rahatladıb nəzarətdən kənarda qoymuşdu.Bundan istifadə edən Bozan Alp ona tuşlanan qılıncın birini qapıb yerə batırdı.Bir dəfəyə qolundakı ipi kəsib ayağındakı ipləri də qırdı.Düşdü yenə kidanların canına.Minbaşı Küçlük qorxudan əsgərləri döyə-döyə Bozan Alpın üstünə salırdı.Bozan Alp isə özgür bir canavar kimi qoyun sürüsünə girişmişdi.Amma irəllədikcə arxanı boş buraxdı və dövrəyə almağa imkan verdi.Bir neçə dəqiqə daha davam edən döyüşdə anidən əgərlərin arasından çıxan iki nizə köksünə sancıldı.Nizələr bədənin deşib keçmişdi. Əsgərlər tökülüşüb doğramaq istəyəndə minbaşı qoymadı: -Durun!Onu rahat ölümlə şərəfləndirmək olmaz.Bu yetərincə ağır yaradı.Bir azdan ürəyi dayanar.Qoy ürəyi dayanana kimi bizim şənliyə şahidlik etsin.Bağlayın bir dirəyə onu!Tez!-. Bozan Alpı dirəyə bağlayıb “şənliyə” keçildi.Öncə geri qalan uşaqları öldürdülər.Sonra hər qadını bir neçə əsgərə verib təcavüzə məruz qoydular.Qaçan qadınları saçından sürüyüb gətirən kim,üz-gözünə şıram atan kim,çadırlarda qadınlara təcavüz edən kim.Sarıbörklü obası heç vaxt belə dəhşət yaşamamışdı. Qadınlarla işləri bitəndən sonra dirəyə bağlayıb boğazlarını,döşlərini kəsib qanitirmədən ölməyə buraxdılar.Bir neçə dəqiqəyə rəngləri ağappaq olub canlarını tapşırmışdılar.Obanı ən sonda oda verib külə döndərdilər. Baturay obanı izləyirdi.Ordan gələn qadın çığırtıları,uşaq hönkürmələri onu qorxutmuşdu.Bu acı dolu anları sona qədər dinlədi.Sonuncu kidan əsgəri oranı tərk etdikdən,sonuncu qadın iniltisi kəsiləndən sonra cəsarət toplayıb oraya getməyə qərar verdi.Ancaq kiçik bacısı onu tək buraxmaq istəmirdi.Dirənmişdi ki,mən də səndən gedəcəm.Baturay nə qədər israr etsə də çarəsi olmadı: -Yox Aypara!Sən burda qalıb məni gözləyəssən.Təhlükəlidir ora. Aypara:-Yox dedim!Mən də gedəcəm.Atam dedi ki,sənin yanında olam.Səndən ayrılmaq olmaz. Əlacı kəsilən Baturay razı olur: -Gəl başımın bəlası.Nə tərs qızsan.Gəl arxamca.Məndən uzaq qalma! Ayparaca sevincək nə dedisə “hə” dedi. Obaya girəndə ilk sağ və solda dirəklərə ləkələnmiş,elə çılpaq şəkildə bağlanmış tanıdığı qadınları gördü.Bu ardıcıllıqla düzülmüş cansız qadınlar sırasının sonunda mərkəzdə obanın bəyi Bozan Alp görünürdü.Sinəsində iki nizə ilə dirəyə bağlanmışdı.Bir az daha irəlləyəndən sonra yerdə qanlar içində yatan Altunayı gördülər.Ondan bir az aralıda isə Azmış bəy və ataları Qaratayı gördülər.Aypara atasının başı və bədənini ayrı görəndə çox qorxdu və Baturaya sarılıb üzünü sinəsinə sıxdı.Baturay isə yaşından böyük bir soyuqqanılıqla bu mənzərəyə baxırdı. Ən sonda Bozan Alpa çatdılar.Aypara isə durmadan ağlayırdı.Baturay Bozan Alpı sakit bir şəkildə süzürdü.Birdən elə bil Bozan Alpın ciyərlərinə hava daxil olub canlandırdı.Bir az nəfəs alıb ətrafına baxdı.Baturayı görüb təəccübləndi: -Baturay?Sən sağsan?Tanrıya şükür!Sarıbörklülərin soyu tükənmədi.Gəl əllərimi aç-. Baturay bıçağıyla ipi kəsdi.Bozan Alp yerə çöküb Baturaya son öyüdü verdi: -Baturay!Sən soyumuzun son ümidisən.Qaç burdan uzaqlara.Yaşa!Yaşa ki,bir gün dönüb minbaşı Küçlükdən hamımızın öcün alasan.Mənə söz ver ki,qanımızı yerdə qoymayassan.Soyumuzu yenidən dirildəcəksən.Söz ver! Baturay üstünə düşən yükü anlayır və bunu yerinə yetirmək üçün tərəddüdsüz qəbul edir: -Bəyim!And içirəm ki,minbaşı Küçlükdən intiqamımızı alacam.And içirəm ki,soyumuzu davam etdirib Sarıbörklüləri yenidən dirildəcəm!- Bozan Alp məmnun qalıb börkünü çıxarıb Baturayın başına qoydu.Belindəki xəncəri də verdi.Sonra qılıncın qınını açıb ona uzatdı: -Bax igidim!O əsgərə sancılan qurdbaşlı qılınc mənimdir.Bu da onun qını.Bu qılınc 100 ildən çoxdur ki,bizim babalardan qalıb.Üstündə hər oba başçısının adı yazılıb.Bir gün bizim obanı quranda mənim adımın arxasınca öz adını yazarsan.Artıq sən qara budun yox,bay budun olacaqsan.- Ayparanın aöladığını görüb səbəbini bildi.Yanına çağırıb başını sığalladı və təsəlli etdi: -Ağlama ay parçası!Sən qəhrəman birinin qızısan!O sənin ağlamanı istəməzdi!O yurdu üçün canından keçdi.Belə qutlu şərəfə nail olan birinin qızı ağlamağa layiq deyil.Söz ver ki,daha ağlamayacaqsan,atana layiq biri olacaqsan.- Aypara gözünün yaşını silib yenə soruşdu: -Doğrudan mənim atam qəhrəmandı?!O Tanrı dağda ataları ilə bir yerdədir?- Bozan Alp:-Əlbəttə!Ən cəsurlarındandır.Bilirsən necə döyüşürdü?Düşmənlər onunla bacarmırdılar.Sən də onun kimi cəsur bir savaşçı olub atanı sevindirəssən.- Aypara ürəyində elə bir sevinc keçirirdi ki,anlatılmazdır: -Söz verirəm ağlamayacam!Atama layiq bir savaşçı olub qisasını alacam!Mən qəhrəman qızıyam!- Bozan Alp sonuncu dəfə gülümsədi.Rəngi solmuş üzü son dəfə xoş bir təəsuratla bəzəndi.Ayparanı və Baturayı qucaqladı.Son dəfə onları bağrına basdı.Amma sonra əlləri boşaldı.Qolları bir daha qalxmadı.Bozan Alp uçmağa varmışdı. Baturay və Aypara bir az da sarılı qalandan sonra ayağa qalxdılar.Baturay qılıncı belinə taxdı.Xəncəri qurşandı.Bozan Alpın önündə yumruğunu sol sinəsinə sıxıb başını aşağı əyib qaldırdı.Bu obada sonuncu hərbi sağollaşma idi. Ovdan qayıdanların iki atı hürküb dərəyə qaçmışdılar.Bu atlarda iki yük var idi.Birində ov əti,birində isə kiçik bir çadır.Onlar atları tapıb obadan yanmamış çadırlardan lazım olacaqları aldılar.İkisi bir ata minib,digər ata da yüklərini yığıb yola çıxdılar.Hündür bir təpəyə çıxdılar.Sonuncu dəfə obaya baxdılar.Aypara: -Qaqaş,bura nə vaxt qayıdacağıq?-.Baturay:-İntiqam günü gələndə. Sonra üz qoydular dağlara sarı.Burda onları düşmənlər tapa bilməzdi.

Müəllif : Ramin Hüseynsoy