“Son Sübay” – “Bozqırın yalnızlığı”.

Bozqırın Yanlızlığı

(1 il sonra)

Aradan bir il keçmişdi.İki uşaq bir yaş da artmışdılar.Ancaq bu bir il onlarda çox dəyişiklik yaratmışdı.Onlar yanlız başına həyatda qalmaq üçün hər bir çətinliyə gərməli olmuş,irəllədikcə daha təcrübəli bir insanlara çevrilirdilər. Baturayın 9,Ayparanın 6 yaşı olmuşdu.Amma bu bir ildə öyrəndikləri ilə sanki onlar 15-16 yaşlarında bir yetişkin idilər.Baturay 5 yaşından ox atmağı,at minməyi,6-7 yaşlarda isə qılınc çalmağı öyrənməyə başlamışdı.Elə o yaşlardan da atası ilə ovlara gedər,atasından öyrəndiyi oxçuluq bacarığın sərgilərdi.Aypara isə kiçik olduğu üçün hələ ox atmağı öyrənməyə başlamışdı ki,o qətliam günüylə yarımçıq qalmışdı.Ancaq Baturay bir xeyli müddət atasından dərs almış və oxçuluğun sirlərinə yiyələnmişdi.Ayparanın oxçuluq dərslərini Baturay davam etdirirdi.Qılınc savurmadan da öyrəndiyi bir neçə hərəkəti də öyrədirdi. Baturay Bozan Alpın qılıncını,Aypara isə atası-Qaratayın qılıncı qurşanmışdı.Hər gün birlikdə ova gedər,əliboş qayıtmazdılar.Ovdan sonra nişangah qurub ox atar,qılınc döyüşdürərdilər.Aypara çox kiçik olduğu üçün hələ güləş dərsləri keçmirdilər. Qış fəsli idi.Uşaqların çadırı soyuq olurdu.Çünki bu alaçıq yox,sadəcə bir neçə gecəlik kiçik çadır idi.Alaçığın bacası olar,isti soyuq hava ordan daxil olub çıxardı.Ocaq da onun altında olardı.Bu çadırda bircə dəfə ocaq qalamaq çadırı kül edərdi.Ona görə uşaqlar ovladıqları heyvanların dərilərin bir birinə birləşdirərək qalın bir dəri keçə düzəltdilər.Onu çadırlarının üstünə çəkib soyuğu az da olsa azaltdılar. Yenə adi günlərdən biri idi.Yenə getməyə üz qoymuşdu qardaş və bacı.Ancaq bu gün adi gün olmadığını bir azdan özləri də görəcəkdi. Baturay bir ağacın,Aypara isə digər ağacın arxasında gizlənib ov gözləyirdilər.Ox- yayları əllərində hazır idi.Ağaclar arasındakı addım 15-20 addım olardı.Onlar həmişə kiçik və ya təhlükəsiz heyvanlar ovlayırdılar.Bir az gözləyəndən sonra bir hərəkətlilik duydular.Deyəsən hansısa heyvan onlara tərəf gəlirdi. Bu bir çöl qabanı idi.Ancaq yetişkin bir qaban olmadığı hiss olunurdu.Bala bir qaban olsa da elə də balaca deyildi.Baturay təhlükəli heyvan olduğunu görüb yayı bir az boşlayıb Ayparaya baxdı.Aypara başını bulayıb yox deyirdi.Amma Baturay bu heyvanı ovlamaq fikrində idi.Çünki,artıq böyümək və daha böyük hədəflərə doğru irəlləmək lazım idi.Odur ki,Ayparaya işarə etdi ki,mənim işarəmlə ox atmağa başlasın.Aypara da kiçik olduğuna baxmayaraq dəlisov bir qız idi.Elə o da bir az macəra yaşamaq istəyirdi.Oxunu-yayını hazır saxladı. Baturay qabanın yaxınlaşmasın gözləyib yaxşı bir nişan yeri bəlirləmişdi.Elə ki,qaban ləng bir yerişlə nişangaha gəldi Baturay da çalışırdı ki,rahatca ölümcül yerindən vursun.İlk oxu atdı.Arxasınca da Aypara bir ox atdı.Baturayın atdığı ox qabanın sağ gözünə dəydi.Böyük bir böyürtü çıxaran qaban sürətlə irəlləməyə başladı.Ayparanın atdığı ox isə ayağına dəymişdi.Ard-arda hərəyə iki dənə də ox atmışdılar ki,qaban artıq yaxında idi. Qaban onu yaralayanları axtarıb hücum etmək istəyirdi.Qabanın sağ gözü vurulduğundan Baturayı görmürdü.Aypara istiqamətindən oxun atıldığın hiss edib kor dana kimi oraya verdi özünü.Aypara bunu görüb qorxuya düşdü.Nitqi qurusa da qardaşın səsləyə bildi: -Baturay!!!- Baturay səs gələn tərəfə baxanda gördü ki,qaban qızmış gözlərini Ayparaya çevirib ona hücum edir.Yəni yanlız sol gözünü.Artıq ox atmaq gec və faydasız idi.Çünki,qaban oxlardan kirpiyə oxşasa da hələ də haldan düşməmişdi.Demək ox ucları onun həyatına son qoymaqda aciz idi.Həyatına son qoymağa daha iti,daha böyük bir kəsici silah lazımdı.Bu kürəyinə bağladığı kəskin qılınc ola bilərdi. Ancaq bu qılınc ona ağır gəlmişdi.Ani bir cəldliklə işlədə bilmirdi.Qaban onun qılınc savurmağından sürətli hərəkət edirdi.Amma başqa yol da yox idi.Qaban ölməli idi.Bacısını ölümün pəncəsinə yaxın buraxa bilməzdi.Qaça-qaça Ayparanın önünə keçib qabanı qarşıladı.Özündən asılı olmayaraq qılıncın qəbzəsinə iki əlini yapışdırdı.Sanki hansısa qüvvə ona “sən bacaracaqsan!” deyirdi.Elə həmin qüvvə də onun əlindən tutub qılıncı qınından çıxardı.Qaban çata-çatda qılıncı başının üstündən fırladıb var gücü ilə qabanın başına vurdu. Baturay gözlərini yummuşdu.Amma birdən üzünə fışqıran qanı hiss edəndə gözlərini açdı.Gördükləri onu heyrətə düşürməyə bilməzdi.Qabanın başı iki parça olmuş,yarılmış yerdən qırmızı qan fışqırırdı.Baturay Ayparaya tərəf döndü.Ayparanın da üz gözünə qan sıçramışdı.Bayaqdan üzündə görünən qorxunun yerini təəccüb almışdı.İkisi də bir müddət üz-üzə baxdılar.Baturay çaşqın və məsum səslə soruşdu:

-Qabanı mən öldürdüm?!- Aypara da eyni çaşqınlıqla cavab verdi: -Hə,qardaş!Sən öldürdün!- Baturay üzündə kiçik bir çaşqın gülümsəmə göstərib çəkdi.Aypara da eynisini təkrar etdi.Sonra yenə Baturay bu dəfə yenə gülümsəməyə başalayıb ancaq bitirmədi.Ayparayla qarşılıqlı gülüşməyə başladılar.Gülüşləri artmağa başlayıb şaqqa çəkib gülürdülər.Baturay gülə-gülə deyirdi: -Qabanı mən öldürdüm!İnana bilmirəm hələ də!-.Aypara da cavablayırdı:-Hə qardaş.İnan.Sən öldürdün-. İkisi də yan-yana ağacın altına uzanıb uzun zaman həsrət qaldıqları gülüşə qovuşmağın dadın çıxarırdılar.O qədər ürəkdən gülürdülər ki,gözlərindən yaş belə gəlirdi. Axşam çadırlarının önündə ocaq qalamış,ovladıqları qaban ətindən qızardırdılar.Hava sakitlik idi.Havalar soyuq olduğundan həşərat səsləri də yox idi. Bu gün Baturayın bu cür cəsarəti və ağır qılıncı rahat bir çevikliklə işlətməsi bir dönüş nöqtəsi idi.Çünki,onlar artıq özlərinin nə qədər güclü olduğunu dərk etdilər.Keçən bu bir ildə çox şey öyrəndiklərinin fərqinə vardılar.Tək başına qalmalarına baxmayaraq həyatda qalmağı bacardılar.Həm də öz qazancları hesabına.Nə etdilərsə özləri etdilər.Baturay artıq güclü bir ər olduğunu anladı.Çünki,törələrincə baş kəsmək,qan tökmək igidlik,ərlik məqamına yetişdiyini göstərirdi.Bir savaşçının qanını tökməsə də bu yaşda özündən güclü bir heyvanı öldürmüşdü.Bu da onun ərlik məqamına yetişməsini sübut etmək üçün kifayət edirdi. Baturay artıq dağdan enib,köçəri şəkildə yaşama davam etməyin vaxtı olduğunu qərar aldı.Bacısı Ayparaya sual verməyə başladı: -Aypara!Mən qərar aldım ki,artıq bozqırlara dönək.Bu gün sənin tərəddüdsüz qabanı ovlamağı qəbul etməyin,ona bir cəsurca ox atmağın,mənim də qılınc savurub baş yarmağım göstərir ki,artıq atalarımız kimi bozqırların qucağında yaşaya bilərik.Nə deyirsən?Dönək mi? Bayaq ki,sakitlikdə belə sanki bunların deyiləcəyin duymuşdu Aypara.Baturay sözün bitirəndən sonra Aypara bir cavab verdi:

-Dönək!Amma qış bitir.Bitəndən sonra. *** (3 il sonra) Aradan üç il keçmişdi.Uşaqlar da böyüyüb,daha da təcrübəli olmuşdular.Baturayın 12,Ayparanın 9 yaşı olmuşdu.Baturay yaşından çox böyük görsənirdi.Enli kürək,hündürboy bir oğlan olmuşdu.Görən ona 16 yaşdan aşağı yaş verməzdi.Elə Ayparada da çox dəyişikliklər var idi.Bu 4 ildə o bir evi idarə edəcək qədər təcrübəyə malik idi.Hələ bir ev xanımı olması üçün çox qalması üçün yaşının az olmasına baxmayaraq ev işlərini yaxşı bacarırdı.Ev xanımı olmaqla kifayətlənməyərək dəqiq nişançı bir oxçu,usta bir qılınc savuran və mahir bir at minib çapar idi. Ancaq bu dörd ildə çox böyük əziyyətlər də çəkdilər.Qışın soyuğu,qarı,güzün(payızın) yağmuru,küləyi,yayın istisi onlara çox əziyyət verdi.Bu dörd ildə eyni paltarla dolaşmaqdan paltarları əskimiş və çirklənmişdi.Üz dəriləri soyuqdan,istidən sərtləşmişdi.Baturay öldürdükləri qabanın dərisindən əyinlərinə zireh və ayaqlarına bir cüt dəri çəkmə düzəltmişdi.O qabanı öldürəndən sonra neçə qabanlar öldürmüş,dərilərindən kiçik bir alaçıq düzəltmişlərdi.Alaçığın içində artıq ocaq qalayıb soyuqdan qorunmaq mümkün olurdu.Onlar böyüdükcən həyatdan tutunmaq asanlaşmışdı. Yenə bir gecə alaçıqda ovladıqları əti qızardıb yeyirdilər.Bu bacı-qardaş nə qədər bir-birlərin sevsələr də hərdən heç yola getməz,bir-birləri ilə savaş,hətta xətər də yetirərdilər.Baturay Ayparanın qəzəblənməsindən xoşu gələr,hər dəfə onu sancardı.Bu qəzəbin sonunda Baturay xətər alsa da əl çəkməzdi. Ayparanın ət yeməməsinin səbəbi ov zamanı Ayparanın vuracağı çöl dovşanını Baturayın vurması və bu günkü ovu onun etdiyini iddia etməsi idi.Bundan dolayı qaşqabağını sallayıb,əllərini bir birinə keçirərək sinəsinə sıxıb,ara bir də kinli baxışlarla Baturaya baxırdı.Baturay da təbii ki,bunların fərqində idi.Daha da qıcıqlandırmaq üçün ət yeyə-yeyə deyirdi: -Ax!..Nə dadlı ətdi.Aypara sən də ye.Bax belə ət bir də tapmazsan-deyib ağzını marçıldadırdı. Aypara isə hələ qəzəbini boğub sakit tərzdə cavab qaytardı:

-Boğazında qalsın!Doyunca ye bəlkə gözün doyar-. Baturay guya heç marağında deyilmiş kimi çiynin atdı.Başını salıb yeməyə davam etdi. Bir az keçəndən sonra yenə Ayparaya sataşmaq istədi: -Aypara,bir az kımız süz!-kasanı uzadır. Aypara hiyləgərcəsinə kımızı süzür,amma ardınca da Baturayın əlinə toxunub kımızın yerə tökür.Baturay qəzəblənir: -Neynədin,ay qız?Kımızın nə günahı var idi?Ver bura saxsını!- Aypara isə dəcəlliyindən qalmayıb saxsının içindəki bütün kımızı Baturayın üstünə atdı.Baturay başdan başa kımızla islandı.Daha da qəzəbləndi: -Neynədin ay dəli?Bütün kımızı niyə hayf elədin?Başımı yarardın ondansa-. Aypara kinli gülümsəmə ilə: -Baş üstə!-deyib yerdəki sümüyü ona atdı.Sümük Baturayın başına dəyib bərk zədələdi.Baturay sümük dəyən yeri bir az tutub sonra buğa kimi qızmış gözlərini Ayparaya zillədi: -Qaçma Aypara!Səni bu dəfə tutsam öldürəcəm!Yığmısan boğaza-. Bunu eşidən Aypara yerindən sıçrayıb ocağın ətrafında dolanmağa başlayırlar.Qıcıq vermək sırası Ayparada idi.Ara bir Baturaya dil çıxarıb ocağın başına dolanmaqda davam edirdi.Birdən Baturayın ayağı ilişib yıxılır.Kürəyi üstə çevriləndə Aypara üstünə cumub yüngülcə vurmağa başlayır.Sonra əlləriylə boğazından yapışıb: -Öl!Yediyin tikələr boğazından gəlsin!Elə bildin rahat yeyəssən?- Baturay isə gülməyə başlayır.O,güldükcə Aypara daha qəzəblənir.Aypara daha əllərini buraxıb üzünü çevirib qaşqabağın yenə tökür.Baturay bu dəfə Ayparanın gerçəkdən incidiyin görüb yerindən qalxıb yüngülcə Ayparanın çiyninə vurur: -Aypara!Yaxşı zarafat edirdim.İncidin?- Aypara çiynin ataraq: -Yox!Sən kimsən ki,səndən inciyəm?

Baturay təkid edir:-Küsməmisənsə üzünü çevir.And olsun ki,zarafat edirdim.Mən sənin xətrinə dəyərəm heç?!Sən mənim ay parçamsan.İncimə nolar?Bax incisən mən də pis olaram.Bir də ovladığın ətdən yemərəm!- Bunu eşidən Aypara gözləri yaşlı çevrilib qardaşına sarılır.Elə sıx sarılır ki,az qalır Baturayın nəfəsi kəsilsin: -Yox qardaş,elə etmə.Bir də səni hirslətməyəcəm.Sən təki məndən küsmə.Mən pis qız deyiləm!-. Baturay isə bir az gülmək üçün zarafat etdi: -Sən əlbəttə pis qız deyilsən.Amma yaman güclü qızsan.Boğdun məni yavaş-. Aypara hıçqırtı içində bir gülüşlə Baturaya baxdı.Baturay göz yaşlarını silib Ayparanın yanaqlarından öpdü.Hələ bir az da yanaqlarından yüngülcə dartıb oynadıb: -Nə şirin qızsan?!Yaxşı ki,mənim bacımsan.Sən olmasan kimlə oynardım?!Amma səndən bir sözünə görə incidim.Bayaq dedin ki,bir də səni qəzəbləndirməyəcəm.Mən bununla razı deyiləm!-üzündə yalançı bir ciddiyətli gülüşlə. Ayparanın üzü gülüb əməllicə özünə gəlmişdi: -Axmağın biri!Dur kımızını iç!Bayaq ki,su ilə bulandırdığım idi-. Baturay sevincək ocaq başına keçəcəkdi ki,bayırdan at kişnərtisi eşidildi.İkisi də bir-birinin üzünə baxdılar bir müddət.Baturay tez qılıncını alıb Ayparaya yavaş səslə dedi: -Ox-yayını götürüb hazır dayan.Nəsə qarışıqlıq duysan çıxıb atarsan. Baturay bayıra çıxanda iki nəfərin dayandığını gördü.Atlardan enmiş bu adamlar şübhə çəkirdi.Çünki,fərariyə bənzəyirdilər.Əyinlərindəki zireh köhnəlmiş və sıradan çıxmaq üzrə idi.Başlarında isə heç dəbilqə yoxdu.Sadə bir dəri başlıq var idi.İçlərindən biri dilləndi: -Əsənliklər,gənc adam!Çadırınızın tüstülədiyini gördük.Bu gecə vaxtı bizə qalmağa yer verərsiz?- Türkcə danışsa da cunqar ləhcəsi hiss olunurdu.Onların bu gecə vaxtı burda dolaşması normal deyildi.Baturay hər şeyi sakitcə həll edib yola salmaq istəyirdi:

-Xeyr.Çadırımız çox balacadır.Sizi qonaq edə bilməyəcəm.Baöışlayın. Bu söz cunqarları razı salmadı və iç üzlərin göstərdilər: -Bura bax cocuq!Tez dəyərli nəyin var gətir bura!Canını bağışlarıq! Baturay isə qorxmadan daha kəskin bir səslə xəbərdar etdi: -Mənsə sizdən heç nə tələb etmədən burdan gedin.Yoxsa dəyərli canınızdan olarsız. Bu sözü duyan cunqarlar gülmək tutdu.Başladılar gülməyə ələ salmağa.Baturay qəzəblənib bir andaca qılıncı qınından çəkib birinin qolunu ağır yaraladı.Ardınca çiyni ilə itələyib kənara atdı.Ancaq digəri qılınca qurşanıb Baturayla döyüşə başladı.Baturay özündən bəlkə də 15 yaş böyüklə qılınc döyüşdürürdü.Uzun çəkən döyüşdə yaralı olan da qılıncı çəkib ləngərləyə-ləngərləyə Baturaya arxadan yaxınlaşmaq istədi.Tam da qılıncı çalmaq istərkən bir ox kürəyini deşdi.Ardınca biri də dəydi.Aypara onu öldürüb digərinə keçdi.Amma bu çətin olacaqdı.Çünki,onlar döyüşür,bir yerdə durmurdular.Qardaşı və cunqar nəfəs dərmək üçün dayananda Aypara tez bir ox atdı.Ancaq ox cunqarın qılınc tutan əlini yaralaya bildi. Cunqar qılıncı digər əlinə alıb davam etmək istədi.Ancaq bu dəfə bacarmadı.Çətin və dəngəsiz qılınc vururdu.Baturay fürsətdən istifadə edib bir ayağını da yaraladı.Artıq vəziyyət daha da çətindi cunqar üçün.Baturay bu dəfə gözlənilməz bir hərəkətlə-fırlanaraq həm zərbəni dəf etdi həm də qılıncı cunqarın qarnına sancdı.Qılınc bədənin azca deşib keçmişdi.Daha hər şey həll olunmuşdu.Cunqarın ağzından qan gəlib Baturayın ayaqları altına düşdü.Qızıl tamuya varmışdı. Cunqarlar qarətə gəlmişdilər,amma atları və üstündə yüklü axçalar qənimət oldu.Baturay və Aypara meyitləri sürüyüb bir çuxura atdılar.Sonra qayıdıb alaçıqlarına döndülər. Baturay artıq törələrinə layiq bir ər olmuşdu.Bir savaşçıyla döyüşüb onun qanını qılıncına bulaşdırmışdı.Baturay bu hadisədən sonra qanındakı əsilliyi duydu.Artıq intiqam üçün savaşlara qatılmaq lazım idi.Qatılıb daha yaxşı döyüşçü olsun.Küçlük adlı-sanlı bir döyüşçü idi.Ona görə də Qutluq Şadın ordusuna qatılmaq istəyirdi.O gün bu gün idi.Ayparaya bu barədə danışdı: -Aypara!Mən qərara aldım ki,artıq orduda döyüşə biləcək yaşdayam.Deyirəm gedib Göytürklərə qatılaq.Nə deyirsən?

Aypara da bunun fərqində idi.O da bir neçə ildən sonra ordu da döyüşmək istəyirdi.Ona görə belə dedi: -Əgər böyüyəndə mənim də savaşçı olacağıma izin verəcəksənsə baş üstə!Hara desən gedək! Baturay razı kimi dedi: -O nə sözdür!Türk katunu savaşmağı da bilməlidi.Sabah yola çıxaq!

Müəllif : Ramin Hüseynsoy