Sentimentalizm

“Sentimentallıq“,“sentimental“..Yəqin ki,bu sözlərə tez-tez rast gəlmisiniz..Bəs bu kəlmənin anlamı nədir? Sentimentalizm özü bütövlükdə nədir? Bu sualların cavabını birlikdə öyrənməyə çalışacağıq..Başladıq..

Gözünüzün önünə 18-ci əsr Avropasını gətirin..Xüsusilə də, 18-ci əsrin ikinci yarısı Avropasını..Maarifçilik ədəbi hərəkatları bir-biri ilə rəqabətdədir..Bu zaman Qərbi Avropa ədəbiyyatında yeni bir ədəbi şərh forması – sentimentalizm də yaranmağa başlayır..

Əvvəlcə sözün mənasını araşdıraq..Axı,“sentiment“ nədir? Mon ami, bu söz fransız sözüdür axı..Mənası da “hissiyyat“deməkdir..

Sentimentalizmin ədəbi cərəyan olduğunu düşünürsünüzsə,yanılırsınız..Çünki,o konkret dövrdə meydana çıxmış məhdud saylı ədəbi əsərlərin,yazıçıların yaradıcılığı və ədəbi təsiri ilə bağlıdır.Sentimentalizm erkən maarifçilik hərəkatındakı ifrat rasionalizmə,ifrat ağılpərəstliyə və ciddiyyətə əks reaksiya kimi yaranmışdır.

İnsan hissiyyatlarını təsvir etmək sentimentalizmə qədər var idi,amma ilk sentimentalistlər təbii bərabərlik tərəfdarı olan demokratik əqidəli insanlar idilər.

Bəs bu insanlar hansı dəyişikliyi etdilər? Onların fərqi nə idi? Onlar maarifçi ədəbiyyat tarixində klassisistlərin saray qəhrəmanlarına əks olaraq sıravi şəxslərin mənəvi və hissiyyat dünyasını,xüsusilə sevgi kimi zərif hisslərini ədəbiyyata gətirdilər.Onlar bir növ ədəbiyyata insanların bərabərlik prinsipini gətirdilər..

Müəllif : Fəridə Həmidzadə