Şekspir Kimdir?

Gəlmiş keçmiş ən böyük İngilis yazıçısı və şairi Vilyam Şekspir “Hamlet”, “Otello” , “Kral Lir”, “Romeo və Cülyetta” və digər əsərləri ilə tanınmışdır. Lakin bu böyük yazıçının kimliyi  şübhə doğurur.

Hər nə qədər 1564-cü ildə Stratfordda do]ulan və 1616-cı ildə həmin yerdə dünyasını dəyişən Vilyam Şekspirlə eyni şəxs olduğu deyilsə də, bu fikri təkzib edənlərin əlində daha tutarlı dəlillər var. Ortaya qoyulan dəlillər içərisində Vilyam Şekspirin 17-ci əsrdə Edvard de Verenin istifadə etdiyi ləqəb olması və həqiqi Vilyam Şekspir adlı şəxsin Londonda varlı bir tacir olması qeyd olunur. Vilyam Şekspirin həyatına nəzər salsaq, o şah əsərlərin ona məxsus olmadığını görə bilərik.  Əvvəllər varlı ailədə böyüyüən Vilyam sonralar maddi çətinlik yaşamağa başlar. Həmin dövrlərdə latın dilini və klassik ədəbiyyat da öyrənməyə davam edər. 18 yaşı olarkən bir qadınla evlənər. daha sonra bu evlilikdən əkiz uçaqları doğular. Ailəni idarə etmək, maddi qayğıların öhdəsindən gəlmək bir uşağın da doğulmasıyla daha da çətinləşər. Şekspirin sonrakı 6 il ərzində nə etdiyi məlum deyil. Lakin 1590-cı illərdən Londonda bir teatr üzvü olduğu deyilir. Təxminən 20 ilə qədər Londonda olduğu və orada şeir yazmağa başladığı düşünülür. (Lakin həmin müddət ərzində Şekspiri Londonda “gördüm” deyən olmayıb.) Lakin sonradan 1612-ci ildə yazmaqdan imtina edirək həyat yoldaşının yanın- Stratforda qayıtdığı qeyd olunur. 1616-cı ildə isə dünyasını dəyişir. Lakin məzar daşının üzərində adı yazılmır.

Həyatı ilə əlaqəli bu hekayə də ehtimallar üzərində qurulub, dəqiq məlumatlara əsaslanmır. Bu zaman sual yaranır. Dövrünün məşhurları, hətta 14-15-ci əsr dahilərinin həyat və yaradıcılığı hqqında geniş məlumat olduğu halda niyə Şekspir haqqında az məlumat gəlib çatıb?

Şekspir haqqında digər bir məlumatda isə bildirilir ki, Şekspirirn doğulub və vəfat etdiyi ərazi-Stratfordda olan qonşuları, dostları,hətta ailəsi belə onun şair,yazar,aktyor olmasından bəhs etməmişdir.

Bütün bunlardan əlavə Şekspirə məxsus əlyazısı olan hər hansı bir məktub, günlük, qeyd tapılmamışdır. Digər bir tərəfdən: Oxuyub yaza bilən bir şəxsin övladları niyə oxuyub yazma bilməsin ki?!

Bəs bu şah əsərlərin müəllifi kimdir?

Daha öncələr tanınmış filosof Fransis Bekonun olması düşünülürdü. Lakin sonralar 17-ci Oksford Qrafı Edvard de Vere olduğu fikri daha məntiqli görünməyə başladı.

Edvard de Vere haqqında geniş məlumatlar günümüzə gəlib çatıb. Macəra dolu həyat yaşamış və yaşadıqları əsərlərinə yansımışdır. 1550-ci ildə dünyaya gəlmişdir və 16-cı Oksford Qrafının oğlu və varisi idi. 21 yaşında Anne Cecil adlı bir xanımla ailə qurur və 24 yaşında Avropada uzun bir səyahətə çıxır. Fransa və ALmaniyaya getdikdən sonra 10 aylıq da İtaliyaya yollanır. Marş dənizi keçərkən korsanların hücumuna məruz qalsa da kraliçayla şəxsi dostluğu olduğunu deyib soyğundan qurtulur.

Nəzər salsaq görərik ki, Hamletin qəhrəmanının başına da buna oxşar hadisə gəlir.

Həyat yoldaşı Anne bir qız uşağı dünyaya gətirir. Verenin İngiltərədən getməsindən 8 ay sonra uşaq doğulsa da Vere uşağın onun uşağı olmadığı deyir və həyat yoldaşını ona xəyanət etməkdə günahlandıraraq onu tərk edir. Beş il sonra isə yenidən həyat yoldaşının yanına qayıdaraq onunla birlikdə yaşamağa başlayır.

Şekspirin əsərlərində günahsiz bir gənc qadının haqsız yerə ərinə xəyanət etməklə günahlandırılması çox rast gəlinən bir mövzudur. Bu mövzunun yer aldığı əsərlər içərisində “Otello” və “Qış Nağılı”nı göstərə bilərik.

Vere həyat yoldaşından ayrı yaşadığı beş il ərzində saray qadınlarından biri ilə münasibətdə olur.  Bu hadisədən xəbər tutan Kraliça onu tutduraraq  London qalasına göndərtdirir. Bir neçə ay sonra sərbəst buraxılsa da qadının qohumlarının müqaviməti ilə qarşılaşır və yaralanır. İki ailə arasında bu münaqişə  Kraliçanın davanı bitirməyəcəklərsə, zindana atılacaqlar fikri ilə sona çatır.

Bu hadisə də Romeo və Cülyettanı xatırladır.

Həyat yoldaşı Anne öldükdən sonra Vere yenidən evləndi. 1586-cı ildə Kraliça Elizabet ona görülməyən məbləğdə yüksək pul verməyə başladı. Ədəbiyyata marağı olan Vere Elizabetin ona verdiyi puldan sonra öz adı ilə bir sətir belə yazmadı. Amma bir-iki il sonra görülməz dahi “Villiam Şekspir”in  yazdığı şeirlər və dram əsərləri ortaya çıxmağa başladı.

Elizabetin həmin zamanlar Vereyə niyə pul ödəməsi əsaslı səbəblərlə göstərilməmişdir.

Bütün bu anlaşılmazlıqlar, şübhələrin nə ilə nəticələnəcəyindən asılı olmayaraq  yeganə gerçək var. O da bu şah əsərlərin bir dahiyə məxsus olmasıdır.