Şahımızın ömür-gün yoldaşı Taclı Bəyim

Taclı Bəyim güzgünün qarşısında donub qalmışdı. Ağlamaqdan gözləri qızarmış, rəngi solğun olsa da yenə öz gözəlliyini itirməmişdi. Onun hüznlü, üzgün olduğuna baxmayaraq, əyninə geyindiyi qara libas ağ çöhrəsinə xüsusi yaraşıq verirdi. O, güzgünün qarşısında bir xeyli dayanıb baxdı. 20 illik ömür – gün yoldaşı ilə keçirdiyi xoşbəxt günləri xatırladı. Şaha əsir düşən Bigi xanımdan ta Şahbanu Taclı bəyimə qədər keçən illəri gözünün önündə canlandı. Sevgili İsmayılı ilə danışırmış kimi güzgüdəki əksinə dedi:
– Sərvərim, mən nə insafsız imişəm. Öz əllərimlə səni verdim soyuq torpağa qoysunlar. Mən elə indidən yoxluğuna dayana bilmirəm, bəs sonra nə olacaq? Bilsən mənə yoxluğun necə əzab verir.

Ey sərvərim, ey bağı – gülzarım, hardasan?
Yalqızam, çəkirəm intizarın, hardasan?
Bilirmi dəli könlüm nə çəkirəm sənsiz
Ey tacım, ey tacidarım, söylə, hardasan?

Tapşırmışdın ki, kimsə göz yaşlarımı görməsin. Axı ürəyim yanır, necə gizlədim? Gözümün yaşı qurumamış taxt- tacına vəliəhd seçməliyik. Hansı şəhzadə sənin yerini verər? Onlardan hansı sənin taxtına layiqdir? Təhmasibmi, Əlqas Mirzəmi? Kaş vəsiyyətində bunu da mənə deyəydin…

Şəhzadələrin arasında cəmi bir il yaş fərqi var. Təhmasib ilk şəhzadə sayılır. Lakin Bəhruzə xanım da, Münəvvər xanım da, əmirlər də yaxşı bilirlər ki, Əlqas Mirzə Naibeyi – Səfəviyyənin oğludur. Taxt – taca kimin sahiblənəcəyinə yalnız Taclı Bəyim qərar verəcək. Oğlu olduğu üçün bəxt Əlqas Mirzənin tərəfindədir.
Səfəvilər dövlətinin əyan – əşrəfi Ali Divanxanaya toplanmışdı. Hamı hakimiyyətdə baş verəcək yeni dəyişiklikləri maraqla gözləyirdi. Öz aralarında etdikləri müzakirələrdən də yeni şahın məhz Əlqas Mirzə olacağı aydın idi.
Elə bu vaxt hamının diqqəti Ali divanxananın hər tərəfinə yayılan səsə tərəf yönəldi:
– Dəstur! Cənnətməkanımız, Mürşidi Kamilimiz, Şahənşahımız, şanlı Səfəvi Dövlətinin mərhum şahı Seyyid Şah İsmayıl ibn Şeyx Heydər əl – Musəvi əs – Səfəvinin dul xatunu Naibeyi Səfəviyyə, Şahbanu Taclı Bəyim həzrətləri!

Divanxanada olan vəkil, vəzirlər, möhürdar, eşikağası, Аli divаnхаnаnın bаş nәzаrәtçisi, Bәylәrbәyi (әyаlәt vаlisi), Хülәfа (mürşid vә sufilәrin cаnişinlәri), Sәrdаr (hәrbi аlаylаrın mәsul rәhbәri), Хаnlаr (bir növ hökumәt mәmuru оlаn qәbilә vә tаyfа rәhbәrlәri), Mustоvfi (mаliyyә işlәri üzrә mәsul), Kutvаl (yеmәk, yаnаcаq, silаh, hәttа mühüm dustаqlаrın sахlаnıldıqlаrı qаlаlаrın nәzаrәtçilәrinin rəisi), Əmirul-umәrә (orduda ən yüksək rütbə daşıyan) başları aşağı əyilmiş halda sağ və sol tərəfdən düzüldülər.

Şahbanu, qəlbi qan ağlasa da dövlətin mənafeyini düşünərək cəsarətli addımlarla yuxarı başa keçdi və soyuqqanlılıqla nitqinə başladı:
– Mən Naibeyi Səfəviyyə, Şahbanu Taclı bəyim dövləti – alinin rifahı üçün, onun mənfəəti üçün canımı sipər etdim, bu yolda ömrümü xərclədim. Mən Behiştin yaraşığı olacaq İsmayılımın min bir əziyyətlə qurduğu möhtəşəm Səfəvi dövlətini 20 il sərasər onunla çiyin – çiyinə dayanıb canımla, başımla qorumuşam. Bu gün başımın tacı şahım yanımızda yoxdur, amma taxta layiq olan övladları var. Bir azdan böyük Səfəvi dövlətinin taleyi başqa əllərdə olacaq. Lakin bir Naibeyi Səfəviyyə kimi söz verirəm ki, mən yaşadıqca mərhum Şahənşahımızın qurduğu hakimiyyətin yolu ilə gedəcək və Səfəvi dövlətinin qüdrəti və möhtəşəmliyini daha da gücləndirəcəyik.

Taclı Bəyim yan otağın qapısına tərəf getdi və qapını açaraq 10 yaşlı Təhmasibin əlindən tutub öz yerində oturtdu. Amiranə səslə əmirlərə müraciət etdi:
– Ağalar, bu gündən etibarən bizim şahənşahımız Təhmasib Mirzədir. Şahımız həddi – buluğa çatana qədər, Özündə dövləti idarə edəcək güc tapana qədər onu mən əvəz edəcəyəm. Mirzə, fərmanı hazırla! Möhürdar, möhürü gətir! Hamınızı ona biət etməyə çağırıram.

Sarayın bütün əyani – əşrəfi bir – bir gənc şaha yaxınlaşıb əlini öpərək ona olan sədaqətlərini göstərməyə başladılar.
Beləliklə Səfəvilər dövlətinin yeni şahı on yaşlı Təhmasib Mirzə oldu.

Dəyərli yazarımız Məhbubə Hacıyevanın yazılmaqda və şərti adı hələlik “Taclı Bəyim” olan romanından bir hissə..