Rus dili (53-cü dərs)

Hər kəsə salam! Bu gün sizinlər cümlə üzvləri (Члены предложения) haqda danışacağıq.

Azərbaycan dilindədə olduğu kimi rus dilində də 5 cümlə üzvü var. Onlardan ikisi – mübtəda və xəbər – baş üzvlər,digərləri — tamamlıq, təyin, zərflik – ikinci dərəcəli cümlə üzvləridir.

Подлежащее — Mübtəda.

Подлежащее cümlənin mərkəzi və müstəqil üzvüdür.O cümlədə əsas rol oynayır. Кто ? kim və Что nə? suallarına cavab verir.

Пример:

Он сидел за столом. (burada «он» – mübtədadır, cümlənin əsas üzvü)
Она играла домино. (burada «она» – mübtədadır, cümlənin əsas üzvü)

Сказуемое – Xəbər.

Сказуемое – mübtəda haqqında əsas məlumatı daşıyaraq əsasən “Что делает предмет?” (predmet nə edir) “как он?” (o necədir) “что он такое?” (o nədir) “кто он такой?” (o kimdir) suallarına cavab verir.

Пример:

Он сидел за столом. (burada «сидел» – xəbərdir, mübtədanın nə etdiyi bildirir)
Она играла домино. (burada » играла » – xəbərdir, mübtədanın nə etdiyi bildirir)

Определение – Təyin.

Определение “какой?” (hansı) “чей?” (kimin) suallarına cavab verən ikinci dərəcəli cümlə üzvüdür. Təyin əşyanın əlamətini bildirir və ismin sualına cavab verir.

Пример:

Книга друга (Чья? «Друга» – təyin)
Самолёт из бумаги (Какой? «Из бумаги» — təyin)

Обстоятельство – Zərflik.

Обстоятельство “куда ?” (haraya), “откуда ?” (haradan), “где?” (harada), “как?” (necə) və digər suallara cavab verir. Hərəkətin əlamətin əlamətini bildirir və felin sualına cavab verir.

Пример:

Мы встретились дома (где ? – “дома” – zərflik)
Они смотрят назад (куда ? – “назад” — zərflik)

Дополнение – tamamlıq.

Дополнение “кого?” (kimi) “чего?”(nəyi) “кому?” (kimə) “чему?” (nəyə) “что?” (nə) “кем?” (kiminlə), “чем?” (nə ilə) suallarına cavab verir. Cümlədə isim yaxud əvəzlik kimi işlənir. Дополнение üzərinə hərəkət yönəlilən əşyanı bildirir və felin və zərfin suallarına cavab verir.

Пример:

Облака закрыли солнце (что ? – tamamlıq — )
Она читает мне (кому -? «мне» — tamamlıq)

Lüğət:

преступление  –  cinayət

приключение  –  macəra

природа  –  təbiət

продавец  –  satıcı

проигрывать / проиграть  –  məğlub olmaq

просьба  –  istək

путешествовать  –  səyahət etmək

радость  –  zövq

раковина  –  sink

рано  –  erkən

река  –  çay (axar)

репетиция  –  məşq