Rus dili (52-ci dərs)

Hər bir dilin özünəməxsusluğu ondakı ifadələrin düzgün işlənməsi ilə də müşahidə olunur.Anoloji qayda rus dilinə də aiddir. Gəlin,bu ifadələrə nəzər yetirək.

Ən çox rastlaşdığımız hallardan biri “cойти” və “выйти” sözlərinin işlənməsidir.
Çoxlarımız qatar, tramvay, avtobus, trolleybus stansiyasına və ya dayanacağa yaxınlaşarkən tez-tez belə bir dialoqun şahidi oluruq:
-Вы сходите?
-Нет, не схожу.
-Тогда позвольте мне пройти вперёд. Я схожу на этой остановке.
-Пожалуйста, сходите!
Gördüyümüz kimi sərnişinlər hər ikisi bir-birlərinə hörmətlə müraciət etmələrinə baxmayaraq, düzgün ifadəni demirlər: “сойти” felini “выйти” mənasında işlədirlər.
«Схожу в Москве…, в Баку…, в Ленинграде», «Схожу на следующей остановке» demək heç də düzgün sayıla bilməz. Bu zaman belə deyilməlidir. «Выхожу в Москве», «выхожу в Баку», «выхожу из трамвая…, автобуса.., тролейбуса…» və s. və s.

Bəs,bu ifadələrdən hansı ifadə düzgündür: “кто последний”, yoxsa “кто крайний”?
Rus dilində ünsiyyət zamanı bəzi söz və ifadələrin daha çox işlədilməsinə baxmayaraq, az da olsa səhvlər müşahidə edilir. Məsələn, bəzi şəxslər «кто крайний?» bəziləri isə «кто последний?» ifadəsinin düzgünlüyünü iddia edirlər.
“Крайний” sözünün bir neçə məna çalarları vardır ki,bunlardan bəzilərini sizə təqdim edirik:
1) kənardakı, qıraqdakı, uzaqda (крайний дом, на крайнем Севере),

2) sol, axır, ən son, ən axırıncı, son möhlət, son müddət və s. (крайний срок, на крайний случай—çarəsiz, əlacsız qaldıqda),

3) ifrat, ifratçı, qatı (крайний реакционер—ifrat, qatı irtiçaçı),
qəti surətdə, fövqəladə, müstəsna, qəti (крайние меры—qəti tədbirlər).

Sırada və ya cərgədə dayanan adama «кто крайний?» deyə müraciət etmək düzgün deyil. Ona görə ki,sıra və ya cərgə «birincidən (с первого) başlayır, «birinci» məfhumuna isə «axırıncı», «sonuncu» (последний) sözü inkardır.
«Axırıncı», «sonuncu» sözünün də bir neçə digər məna çalarları var:
a) ən yeni, ən təzə (последние известия, последняя мода),
b) son, qəti qurtaran (последнее слово, последнее решение)»
v) heç nəyə yaramayan, ədəbsiz, ləyaqətsiz (последнее дело).

İndi isə nəzərinizə bəzi atalar sözləri və məsəlləri (rus dilində “пословицы и поговорки”) nəzərinizə çatdırırıq..

Лучше умереть, чем неправду терпеть.

Умереть можно, а изменить Родине нельзя.

Не бери золота, принимай благодарность.

Умный сын смолоду познает, глупый — когда на голову упадёт.

Согласному стаду волк не страшен.
Золото даёт блеск, но не счастье.

Ласковое слово и змею извлекает из норы.

Сладким языком без ключа можно открыть крепостные ворота.

Здоровое яблоко не падает с ветки.

Разлученный с милой плачет семь лет, разлученный с Отчизной- плачет всю жизнь.

Не растёт трава без корней.

Кто не живёт на родине, не знает вкуса жизни.

И кости по родине плачут.

Родина — матушка родная, чужая

страна — мачеха.

Atalar sözləri və məsəllərin tərcüməsini araşdıraraq şərh bölməsinə qeyd edə bilərsiniz. 🙂

İndi isə yeni sözlərimizi nəzərinizə çatdırırıq:

покупка  –  satınalma, alınmış əşya

полдень  –  günorta,günün yarısı

поле  –  sahə

полезно  –  yararlı,xeyirli

полночь  –  gecə yarısı

полотенце  –  dəsmal

полтора  –  bir və yarım

посольство  –  səfirlik

посылать / послать   –  göndərmək

предлагать / предложить  –  təklif etmək