Qadının sosial statusu.

Bu məqalədə cəmiyyətdə qadının sosial statusunun nədən ibarət olduğunu- əhatə olunduğu mühitdə ona necə dəyər verildiyini ümumi olaraq tarixi , psixoloji yöndən izah etməyə çalışacam .İlk olaraq bu mövzuya tarixi aspektdən yanaşaq .

Bilirik ki , insanlar bioloji baxımdan kişilər , qadınlara ayrılır və XY xromosomuna aid olan kişi , iki X xromosomuna aid olan isə qadındır . Bu bioloji cəhətdən izah idi . Amma kişi və qadını bioloji varlıq kimi deyil , sosial varlıq kimi qəbul etmək daha düzgün olardı .

Bəşəriyyətin tarixinə qısaca qadın və kişi münasibətləri ilə əlaqəli olaraq nəzər yetirdikdə ( mifoloji baxış da deyə bilərik ) görmək mümkündür ki , sosial statusu təyin etmədə kişilərin qadınlardan daha güclü olması nəzəriyyəsi böyük rol oynamışdır və bu nəzəriyyə ilə kişilərin qadınları itaət altına ala bilməsi mümkün olmuşdur .

Əslində qadınlar kişilərə nisbətən aclığa , xəstəliyə , yorğunluğa daha dözümlülük göstərə bilirlər . Bununla belə kişilərdən daha cox ağırlıq götürən və daha ağır işlərdə çalışa bilən qadınlar da çox olmuşdur . İndiki dövrdə qadınlara çiçəklər bəxş edən və onları zərif varlıq adlandıran gün – 8 Mart bayramı məhz qadınların ağır işlərdə işləmələri və qarşılığında az əmək haqqı almaları ilə əlaqədar ” gül və çörək ” şüarları ilə tətil etmələri də yuxarıda qeyd edilən məqama tarixi bir sübut kimi göstərilə bilər .

Kişilərin qadınlara nisbətən daha çox təcavüzkarlığa , zorakılığa meyilli olması məlumdur . Məhz bununla əlaqədar olaraq kişilərin hərbi xidmətə yararlı olduqları fikirləri irəli sürülmüşdür .
Bəs hərbi idarə etmədə necə ? . Bu zaman yalnız zorakılıq , təcavüzkarlıq hissi lazım olacaq ?. Bəs əsl idarəedici necə olmalıdır ? .

Məncə liderlikdə cinsiyyət fərqi önəmli deyil .

Lider olmaq üçün bu keyfiyyətləri önəmli hesab etmək olar : Əməkdaşlıq qurmaq, manipulyasiya ( qarşı tərəfi təsir altına sala bilmək ) edə bilmək bacarığı , baş verən hadisələrə fərqli baxış aspektindən yanaşa bilmək və s.

Baxmayaraq ki , sadalanan cəhətlər qadınlarda əslinə qalsa daha çox inkişaf etmişdir , amma əhatə olunduqları sosial çevrə onlara özlərini sübut etməyə şərait yaratmamışdır .

Bu hissəyə kimi bəhs edilən məqamları bu mövzuya daha çox tarixi yöndən baxış kimi qiymətləndirmək olar .

Qadının yaşadığı cəmiyyətdə sosial statusunu , yetişkin qadına onu əhatə edən mühitin necə münasibət bəslədiyini az da olsa bəzi mənbələrdən yararlanaraq psixoloji aspektdən izah etmək istəyirəm .

Əsasən Avropa və digər dünya ölkələrində başlanan qadın azadlığı hərəkatı 1970 -ci illərdə daha da aktiv hal almağa başlamışdır . Bu hadisələrdən təsirlənən psixologiya üzrə araşdırmaçı Janet Taylor Spense ” yetkin qadınları kim sevər ? ” adlı sorğu anketi hazırlayır və bu sorğuya verilən cavablar onu təəccübləndirir . Çünki psixoloq yetkin qadınları yalnız qadın , kişi bərabərliyini qəbul edənlərin seçəcəyinə inanar . Sorğunun nəticəsi isə belə olur : Sorğuda iştirak edənlər çoxluq etibarı ilə yetkin qadınları seçməklə kifayət etməzlər , hətta kişilərə aid olan yerlərin yetkin qadınlara layiq olduğunu bildirərlər . Təəccübedici məqamlardan biri də o olub ki , yetkin qadınlara üstünlük verənlər arasında mühafizəkarlar da olmuşdur . Psixologiyada bir dönüş nöqtəsinə çevrilən bu araşdırmanı indi yaşadığımız mühitlə əlaqələndirə bilərikmi ? .Əlbəttə , əlaqələndirə bilərik , hətta qızların tez nikaha təhrik edilməsi səbəbi ilə də əlaqələndirə bilərik .

Necə mi ? .

Gəlin bir az düşünək .

Niyə bəzi valideynlər qız övladlarını gələcəyin təhsilli , özünü idarə edə bilən – müstəqil düşünmə bacarığı olan , yaşadığı cəmiyyətə fayda verən , ən əsası kimsəyə ehtiyac duymadan maddi , sosial cəhətdən özünu təmin edə bilən və s . bu kimi müsbət keyfiyyətlərə malik bir fərd kimi görmək istəmir , əksinə müti , susmağı bacaran , təhqirə dözə bilən , nəsilartırma vasitəsi , potensial olaraq 21 -ci əsrin köləsi kimi görmək istəyir .(?)

Yox … yox … Bu mümkün deyil ! .Əgər bu belədirsə onlar valideyn deyil , bioloji məxluqatlardırlar …

Bu kimi hadisələrin səbəbi ümidsizlikdir – yetkin qadının gələcəyinə olan ümidsizlik . Qız uşaqlarının erkən evliliyə təhrik edilməsinin də səbəbini bununla izah edirəm . O qızların ata , anaları olan valideynlər onların gələcəkdə sosial statusunu təyin edə biləcək ( müstəqil düşüncəli , maddi və mənəvi olaraq kimsədən aslı olmayan və s. ) cəmiyyətin özəyini təşkil etməyə qadir bir fərd olacağına inanmadılar və əksəriyyət etibarı ilə də ( əsasən ucqar rayon yerlərində ) hələ inamsızdırlar .

Bu fikirləri bildirməkdə məqsədim əsla kişi və qadın ayrımcılığı etmək deyil , əksinə valideynlərin , ümumi olaraq isə cəmiyyətin ” GƏLƏCƏYƏ ” cins fərq qoymadan yanşması və onların sağlam düşüncəli , yüksək xarakterli , rəqabət üçün deyil , əsl elm üçün oxuyan nəsil yetişdirmələrində bərabər iştirak etmələrinin mühüm bir vəzifə olduğunu bildirmək üçün kiçik bir ” çağırışdır “.

Müəllif : Şəhla Nəsibova