Min ah bir romanda

Cənubi Koreyalı  yazıçı Kun Suuk Şin “Anam sənə əmanət” romanının nəşrindən sonra bütün dünyada əsəri ən çox satılan yazıçılardan biri oldu. O, “Anam sənə əmanət” romanına görə  Asiyalı Adam Ədəbi Mükafatını alan ilk qadın və Cənubi Koreyalı yazıçıdır.

Kun Suuk Şinin “Anam sənə əmanət” romanında  anaların fədakarlığı, keçmişlə indi arasında əlaqələr təhkiyəçilərin dilindən nəql olunur. Romanın ilk hissəsində ananın Seul dəmiryolu stansiyasında itməsi və bu hadisədən sonra onun böyük qızının anası, onun itməsi və anası ilə bağlı xatirələrindən söhbət gedir. Romanın bu hissəsində təhkiyəçinin,  yəni böyük qızın anası ilə münasibətlərinin və həmçinin ananın bütün həyat enerjisini oğluna sərf etdiyinin şahidi oluruq.

Romanın ikinci hissəsində isə ananın oğlunun onu necə  tapmaq barədə keçirdiyi narahatlıqlar və onun anasına  layiqli övlad olmadığı üçün özünü günahkar hiss etməsi öz əksini tapır.

Atanın  dilindən nəql edilən üçüncü hissədə onun həyat yoldaşı ilə olan xatirələrindən,  yaxşı həyat yoldaşı olmaması bağlı özünü günahlandırmalarından bəhs olunur.

Ananın təhkiyəçi olduğu dördüncü hissədə isə onun öz anası, atası ilə bağlı epizodlar və ananın öz anasının qollarında olarkən hiss etdiyi rahatlıq əksini tapır. Romandakı ana o qədər fədakardır ki daima ancaq övladları barəsində düşünür. Onların həyatı işləri sevinci kədəri –bütün bunlar  bu həyatda ananın ayrılmaz bir parçasına çevrilib.

Ananın bu qədər fədakarlığı qarşısında  övladlarının layeydliyi isə gözə çarpacaq dərəcədə böyükdür. Hətta  insanın  bu laqeydliyi gördükdə təəccüblənməməsi mümkün deyil.  Belə ki, insan o qədər nankor bir məxluqdur ki,  onun üçün min bir əziyyətə qatlanan,  onu həyatının mərkəzinə qoymuş bir insana bu dərəcədə laqeyd ola bilir.

O qədər eqoist bir məxluqdur ki, ancaq özünü düşünür, öz həyatı, öz istəkləri, öz problemləri… Qarşısındakı insan kim olduğundan asılı  olmayaraq onun üçün bir heçdir. O insanın hissləri,  düşüncələri,  eqoist insanoğlunu maraqlandırmır. Təbii ki, insan qarşısındakı hər kəsi  mühüm hesab etmək məcburiyyətində deyil.  Bəs o qarşındakı sənin bir parçandırsa,  ən önəmlisi səni böyütmək üçün,  var etmək üçün min bir əziyyətə qatlanan o insan sənin anandırsa?!… Onda necə? Onda da bu qədər nankor,  eqoist ola bilərsənmi? Hərçənd sən anana da laqeyd olan,  onun hissləri,  arzuları, istəkləri barədə düşünmürsən,  düşünmək bir kənara ağlının bir küncündən belə keçmir … Ancaq anan da sənin kimi insandır, daşdan deyil, onun da xəyalları,  istəkləri , duyğuları var. O da həyatdan bir kam almalıdır.

Ola bilər ki,  anan sənə bütün bunları göstərməsin. Amma, hər halda o bir insandır və mütləq ki, o da həyatdan,  insanlardan nə isə gözləyir,  umur.

Sən yalnız o  hadisədən sonra “ana”nın  əslində nə olduğunun fərqinə vardın. O hadisədən sonra qəlbinin bir küncündə qısılıb qalmış duyğuların cana gəldi.

Bəs niyə sən, insanoğlu,  elə bir varlıqsan ki,  ancaq bir şeyi itirəndən sonra onun dəyərini anlayırsan… Niyə?! Yalnız itirdikdən sonra o insan sənin üçün bir məna ifadə edir.

Heç düşünmədinmi qarşımdakı insan axı hər yoldan ötən biri deyil. “O,  mənim anamdır” cümləsini niyə bircə dəfə də olsun ağlına gətirmədin?!

Əslində həyatda ən çox dəyər verməli olduğun varlıq elə anadır. Lakin sən, insanoğlu,  onun da dəyərini çox gec anladın.  İndi deyəcəksən ki,  heç olmasa anladım,  amma bir varlığın həyatda ikən dəyəri bilinməsə nə mənası olar ki…

Romanda  ananın itməsindən sonra övladların əvvəllər necə eqoist olduqlarını dərk etmələrini görürük. Əvvəl analarının da duyğularının,  arzularının ola biləcəyini düşünməyən övladlar, yalnız onu itirəndən sonra hər şeyin fərqinə varırlar.

Əsərdə diqqət  çəkən məqamlardan biri də böyük qızın ana ilə münasibətidir. Qız əsərdə anadan sonra ilk əsas qəhrəman  və təhkiyəçidir.  Bu qız da digər övladlar  kimi  anasının dəyərini çox gec anlayır.

Əsərdə bir cümlə var: Bir ana ilə qızı ya bir-birini yaxşı tanıyırlar, ya da bir-birinə tamamilə yaddırlar.  Həqiqətən də,  belədir.  Ana ilə övlad ,xüsusilə də, qız övlad arasında münasibət yaxın olmalıdır. Onlar bir-birini çox yaxşı tanımalı, biri nə istəyirsə,  digəri bilməlidir. Fəqət bu romanda ana qızını yaxşı tanısa da, qız anasını tanıdığını zənn edir. Yalnız onu itirəndən sonra onunla bağlı xatirələri gözündə canlandırır və əslində  anasını tanımadığının fərqinə varır,  onun necə də düşüncəli,  xəyalpərvər olduğunu görür. Əslində qız anasını ona görə tanımayıb ki, ona qəlbinin gözü ilə baxmayıb. Əgər vaxtında qəlbinin gözü ilə baxsaydı, onda anasını nəinki tanıyardı,  həm də anlayardı.

Ana elə bir məfhumdur ki,  o, övladını qarşılıqsız sevir. Amma bu o demək deyil ki, anaya laqeyd yanaşasan,  onun  sanki sənə xidmət etmək üçün yaşadığını düşünəsən. Xeyr,  belə bir şey yoxdur. Qarşındakı daş deyilsə bilməlisən ki, o da hiss edir,  o da sənin kimi bu həyatda yaşayır. Onun da sevinci,  kədəri ola bilər. Etməli olduğun isə bunu vaxtında başa düşməkdir. Çünki sonrakı peşmançılıq fayda verməz. Bəli, ola bilər ki,  bu çox şablon bir cümlədir. Lakin şablon olsa da çox doğru deyilmiş bir cümlədir.

Həyatda elə zamanlar olur ki,  illər əvvəl  yaşadığın bir anı xatırlamaq  belə insanı məhv edir. Çünki  sən  xatırladığın zaman görürsən ki,  keçmişin tozlu rəflərində qalmış bir an  əslində nə qədər dəyərli  imiş. O anı paylaşdığın insan o anı gözəlləşdirən imiş.

Kun Suuk Şin  bu əsərində dəyərin vacibliyini,   xatirələrin hər zaman var olduğunu  vurğulayır.  Xatirə, ümumiyyətlə,  elə bir şeydir ki,  haraya gedirsən get,  yaxanı  buraxan deyil. O,  sənin ürəyinin bir küncündə qalır və lazım olduğu anda ortaya çıxır.

Kun Suuk Şin öz müsahibələrinin birində qeyd edir ki, əsərdəki ana obrazı bütün analara həsr olunub.  Əslində,  bəli,  bütün analar amma əsl analar övladlarını  şərtsiz sevir, onu qoruyur,  onun üçün əlindən gələnin artığını edir.

Romanda  yalnız ananın  öz övladları və həyat yoldaşına bəslədiyi sevgini deyil, eyni zamanda,  onun öz anasına olan sevgisini də görürük. İnsan ana olduqdan sonra artıq onun böyüdüyünü düşünürük.  Amma bir nüansı unuduruq ki, axı onun da anaya ehtiyacı var. Axı ona  da nəvaziş,  ana sevgisi lazımdır. Bunu biz romanın dördüncü hissəsində görürük. Belə ki, dördüncü hissədə  ana öz xəyallarında ana və atasının evində  olduğunu,  anasının qucağında rahatlıq tapdığını canlandırır. Bu da onu göstərir ki,  insan nə qədər böyüsə də,  yenə də anaya, ataya olan ehtiyacı həmişə var olur.

Sonradan anlamaq… Bu,  romanda və eyni zamanda  həyatda olan ən mühüm  məsələlərdəndir.  Vaxtında  bir şeyi etmək çox önəmlidir. Çünki vaxtında etsən, “sonradan niyə etmədim”  peşmançılığını  çəkməzsən. Əvvəllər etmədiyin bir hərəkət gün gələr, ayağına dolanar.

Yaşadığın an onu anlamarsan. Bir müddət  keçəndən  sonra  isə o anı xatırlayarsan və o zaman hiss edərsən ki, əslində,  dəyərini bilmədiyin o kiçik an nə qədər vacib imiş.

Kun Suuk Şin də romanda ” sonradan anlamaq” mövzusunu çox aydın şəkildə izah edib. Əsərdə ananın həyat yoldaşı və övladları ana itməzdən əvvəl ona yaxşı yoldaş,  övlad olmurlar. Yalnız ana itəndən sonra istəyirlər ki,  onu tapsınlar və əvvəllər ona vermədikləri sevgini bəxş etsinlər.  Lakin ananın tapılması artıq  qeyri-mümkün  olanda  anaları ilə olan  xatirələri onlara əzab verir. Artıq ana ilə olan anlarının  bir daha  yaşanmayacağı  onları çox sarsıdır. Fəqət artıq çox gec olduğunun fərqindədirlər.

Romandakı diqqətəlayiq məsələlərdən biri  də  özünü qurban verməkdir. Özünü qurban vermək deyərkən təkcə fiziki şəkildə başa düşmək lazım deyil. Bu əsərdəki özünü qurban vermək  psixoloji,  ruhi,  mənəvi cəhətdəndir.  Belə ki, ana bütün həyatını  övladlarına  və  həyat yoldaşına  həsr edir. Onu yalnız onların həyatı, arzuları,  istəkləri maraqlandırır.  Ana demək olar ki, özünü heç düşünmür. Övladlarının  kiçik bir  narahatlığı  onun kədərinə  səbəb  olur. Amma onun ailəsi bunu heç qiymətləndirmir.

Ümumiyyətlə, bir şeyi o canlı olduğu müddətcə  sevmək lazımdır və o sevgini göstərmək lazımdır. Çünki  həyat çox qısadır.

Siz,  siz olun , həqiqətən,  sizinlə olan insana həyatda  ikən sevginizi verin, ona dəyərli olduğunu hiss etdirin. Budur  əsas olan…