Maestro Niyazi..

Azərbaycan musiqisi dedikdə ondan danışmamaq həqiqətən günah olar..Bütöv bir orkestri idarə edən kəsdən necə yazamamaq olar?! Elə isə məqaləmizi ona – dahi Niyaziyə həsr edirik..

1912-ci ildə Qafqazın ən gözəl şəhərlərindən biri olan Tiflisdə dünyaya göz açan Niyazi Tağızadə bildiyimiz kimi dahi bəstəkarımız Ü.Hacıbəylinin qardaşı oğlu idi..Elə bu səbəbdən də Niyazi o dövrün maarifçiləri arasında böyümüş və dərin savada,geniş dünyagörüşünə malik olmuşdur.

Niyazi haqqda araşdırma edərkən onun gənclik illərində ağır atletika ilə ciddi məşğul olması məni çox təəccübləndirmişdir.Dahilərin özünəməxsusluğu da budur demək..Fərqli sahələrdə çalışıb ən mükəmməlini yerinə yetirmək.. Konservatoriyaya daxil olsa da, atletikanı da atmamış,bu sahədə fəaliyyətini davam etdirmişdir.

Birdən birə dirijor oldu? Xeyr.. Musiqi sahəsində ilk təhsili skripka ilə başlamış və Moskvada bəstəkarlıq təhsilinə doğru irəliləmişdir.Daha sonra Sank-Peterburqda bəstəkarlıq təhsilini davam etdirsə də bəzi səbəblərdən bu təhsil ocağını bitirə bilməmişdir.

O Azərbaycan musiqisi üçün çox çalışırdı.Z.Hacıbəylinin “Aşıq Qərib”, Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan” və s. əsərlərinin yeni redaksiyalarını hazırlamış, Azərbaycan xalq mahnılarını (“Xumar oldum”, “Qaragilə”, “Ay bəri bax”, “Küçələrə su səpmişəm” və s.) simfonik orkestr üçün işləmiş, 1935-ci ildə “Rast” və “Şur” muğamlarını nota salmışdır.

1934-cü ildə “Zaqatala süitası”nı yazan Niyazi 1944-cü ildə ikihissəli “Qəhrəmanlıq” simfoniyası üzərində işini bitirmişdir. Niyazini digər bəstəkarlardan fərqləndirən xüsusiyyəti də var idi.Azərbaycan musiqisində ilk simfonik əsərlərin müəlliflərindən olan Niyazi milli simfonizmin təşəkkülü və inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır.“Xosrov və Şirin“, “Rast“əsərləri onu dünyada daha da tanıtmışdır.

Xarici ölkələrdən iş təklifi alan Niyazi heç tərəddüdsüz qardaş ölkəni – Türkiyəni seçmişdir. Niyazi P.Çaykovskinin “Yevgeni Onegin” və “Qaratoxmaq qadın”, C.Verdinin “Aida” operalarına Ankara Opera və Balet Teatrında, türk bəstəkarı Ə.Sayqunun “Koroğlu” operasına İstanbulOpera Teatrında ilk quruluş vermiş, onun ilk tamaşasına və “Yunus İmrə” oratoriyasına dirijorluq etmişdir.

Azərbaycan dirijorluq məktəbinin formalaşıb inkişaf etməsi onun adı ilə bağlıdır. Onun dirijor olmasının çox maraqlı bir tarixçəsi var..Sənəti dirijorluq olmayan Niyaziyə bu təklifi Üzeyir bəy etmişdir.. “Mən bacarmaram“ deyən Niyaziyə Üzeyir bəy cavabında “Bəs nə edim? Orkestrə dirijorluq etməyi bir erməniyə həvalə edim?“demişdir..Bu hadisə musiqi tariximizdə bir inqilab etmiş və Maestro Niyazi adının musiqi tariximizə böyük hərflərlə yazılmasına vəsilə olmuşdur.

Müəllif : Fəridə Həmidzadə