Latın dili sadə izahda (2-ci dərs)

Latın dili (2-ci dərs)

Ötən dərsimizdə latın dili ilə bağlı ilkin mərhələni keçərək əlifbanı öyrəndik.İndi isə fonetika bölməsindən ilkin dərsimizi – saitlər bölməsini izah edirik..

Müasir italyan dilində olduğu kimi,latın dilində də 6 sait vardır- a,o,u,e,i,y.

Qeyd edək ki, Y hərfi latın dilinə yunan dilindən keçmişdir və “i“ kimi tələffüz edilir. İ,i hərfi sözün əvvəlində və ortasında sait qarşısında gələrsə onu y kimi səsləndirəcəyik. Qalan bütün hallarda isə bu hərf i kimi səslənəcəkdir. Qaydanı daha yaxşı mənimsəməniz üçün bir misal çəkək..

ianua (yanua) – qapı,darvaza

iocus (yokus) – zarafat,əyləncə

victoria (viktoriya) – qələbə

İulius (Yulius) – Yuliy

aiudare (ayudare) – kömək etmək

concordia (konkordiya) – razılıq,müqavilə

Yuxarıda qeyd etdiyimiz 6 saitdən başqa latın dilində iki diqraf və iki diftonq var.

Diqraf – iki saitin bir sait kimi tələffüz olunmasına deyilir. Diqraflar – ae (e kimi tələffüz olunur) , oe (ö kimi tələffüz olunur).

Aera (era) – era                               praesidium (presidium) – mühafizə

Poena (pöna) – cəza                       foedus (födus) – müqavilə,saziş

Diqrafın üzərində tire (-) və ya iki nöqtə (..) qoyulursa diqraf pozulur və hər iki sait olduğu kimi səslənir.

Aer (aer) – hava

poeta (poeta) – şair

aloe (aloe) – bitki (əzvay)

Diftonq – iki saitin birləşmiş halda eyni hecada təlləfüz edilməsidir. Diftonqlar – au (v) və eu (v).

Nauta (nau(v)ta) – dənizçi

Europa (Eu(v)ropa) – Avropa

aurum (au(v)rum) – qızıl

Eucalyptus (Eu(v)kaliptus) – Evkalipt ağacı

Burada bir nüansı yadda saxlamalıyıq ki,burada “u“ saitinin tələffüzü “v“ samitinə yaxınlaşır.Bu səbəbdən də başqa dillərdə işlədilən latın mənşəli sözlərdə “u“ saiti “v“ kimi səslənir.Məsələn,“Avropa“,“Evka-lipt“ və s.