Latın dili (49-cu dərs)

İsimlərin IV növ hallanması..

IV növ halla sonu “us” şəkilçisilə bitən kişi cinsli və “u” şəkilçisilə bitən orta cinsli isimlər aiddir.Yiyəlik halda bu isimlər “us” şəkilçisini qəbul edir.

IV növ hallanmanın şəkilçiləri:

Təkdə :

nom. us,(u)

gen. us

dat. ui

acc. um

abl. u

Cəmdə :

nom. us,(ua)

gen. uum

dat. ibus

acc. us(ua)

abl. ibus

Qeyd: Orta cinsli isimlər tək halda yalnız yiyəlik halında hal şəkilçisi qəbul edirlər,qalan bütün hallarda adlıq halının forması təkrar olunur.Cəm halda isə onlar kişi cinsli isimlər kimi hallanırlar,lakin adlıq və təsirlik halında onlar “ua” şəkilçisini qəbul edirlər. Məsələn:

Status,us,m

Təkdə:

status

status

statui

statum

statu

Cəmdə:

status

statuum

statibus

status

statibus

Cornu,us,n

Təkdə:

cornu

cornus

cornu

cornu

cornu

Cəmdə:

cornua

cornuum

cornibus

cornua

cornibus

IV növ hallanmaya bəzi qadın cinsli isimlər də aiddir.Onlar kişi cisli isimlər kimi hallanır,lakin bu qismdən olan “domus,us,f” sözünün hallanması bir az fərqlənir.Belə ki,bu isim bəzi hallarda II növ hallanmanın şəkilçilərini qəbul edir.

Manus,us,f – əl

Təkdə:            Cəmdə:

manus             manus

manus             manuum

manui              manibus

manum            manus

manu               manibus

Domus,us,f – ev

domus           domus

domus           domuum (domorum)

domui            domibus

domum          domos

domo (domi)   domibus

 

Latın dilində ifadələr:

Principia universalis  –  Ümumi prinsiplər

Procedendo  –  1) cinayət işinin yenidən baxılması üçün aşağı instansiyalı hakimə göndərilməsi; 2) cinayət işinə baxmağı davam etdirərək qərar çıxarmaq barədə aşağı instansiyalı hakimə əmr vermək; 3) barışdırıcı hakimin səlahiyyətlərinin yenidən bərp edilməsi barədə verilmiş əmr

Procuratio  –  Razılaşma əsasında özgə şəxsin işi ilə məşğul olmaq

Propter affectum  –  İşə qərzlə baxıldığına görə prisyajnı məhkəməsinin işə baxmaqdan uzaqlaşdırılması

Procedendo ad iudicium  –  Cinayət işinə baxılmasını davam etdirərək qərar çıxarmaq barədə aşağı instansiyalı hakimə əmr vermək

Provacation ad populum  –  Xalqa müraciət etmə

Pro aris et focis  –  Vətən xatirinə,vətən naminə!

Pro bono publico  –  Xalqın rifahı naminə

Promissum cadit in debitum  –  Vəd məcburiyyətə çevrilir

Propter defectum  –  Prisyajnı məhkəməsi qarşısında qoyulan tələblərə cavab vermədiyinə görə işdən uzqlaşdırılması

Pro domino  –  Nəyinsə sahibi rolunda

Pro donato  –  Bəxşiş kimi

Pro emptore  –  Alıcı kimi