Latın dili (42-ci dərs)

İsimlər kimi sifətlərin də hallanması latın dilinə xas olan bir xüsusiyyətdir. Sifətlər III növ hallanmaya görə 3 qrupa bölünür:

1)Hər üç cinsdə müxtəlif formaya malik olan sifətlər.Bu sifətlər kişi cinsində “er”, qadın cinsində “is”, orta cinssə isə “e” şəkilçisi ilə bitir.

Məsələn: celeber,celebris,celebre – məşhur

2)İki formaya malik olan sifətlər..Bu qrupa aid olan sifətlər kişi və qadın cinsində eyni formaya malik olub “is”, orta cinsdə “e” şəkilçisi ilə bitir.

Nümunə : fortis,forte – güclü; gravis, grave – ağır

3)Yalnız bir formaya malik olan sifətlər.. Bu sifətlər isə hər üç cinsdə eyn formaya malik olub “s,x,r” şəkilçiləri ilə bitir.

Məsələn: felix – xoşbəxt; sapiens – müdrik; pauper – kasıb.

Lakin bu qrupa aid olan sifətlər hallanma zamanı öz kökünü dəyişir və bu zaman lüğətdə onun adlıq halının forması ilə yanaşı yiyəlik halının da tam forması verilir. Məsələn: felix,felicis; sapien,sapientis; papuer,pauperis və s.

İfadələr:

Non obstante veredicto  –  Prisyajnı məhkəməsinin hökmünün əleyhinə

Non progredi est regredi  –  İrəliləmək geriyə qalmaq deməkdir

Noscitur ex sociis  –  Dostunu göstər deyim sən kimsən

Nova statua  –  Yeni qanunlar (ingilis çarı II Eduardın çarlığından etibarən tətbiq olunan qanun)

Nudum ius  –  Təmiz (əsl) hüquq daha doğrusu törədilən qanun pozuntusuna görə cəzalandırmamaq sanksiyası

Nudum pactum  –  Təmiz pakt.Daha doğrusu,razılıq əməli,hansı ki,hüquqi qayda onu doğru kimi qəbul edir.Lakin, həmin şəxsə hüquqi (məhkəmə) müdafiəsi imkan verilir

Nulla bona  –  “Əmlakı yoxdur” (icra vərəqəsi üzərində şərifin yazdığı sözlər)

Nullum crimen sine culpa  –  Günahsız cəza ola bilməz

Nullum crimen sine lege  –  Qanunda nəzərdə tutulmayan cəza növü yoxdur

Nulla lex satis commoda omnibus est  –  Heç bir qanun hər kəsi lazımi dərəcədə təmin etmir

Nullum malum sine aliqup bono  –  Hər pis işin yaxşı tərəfi də var

Nulla poena sine lege  –  Elə cəzq yoxdur ki,onu təmizləyən qanun olmasın

Nulla potentia supra leges debet esse  –  Qanun üzərində heç bir qüvvə olmamalıdır

Nulli secundus  –  Heç kim tərəfindən məğlub edilməyən,əvəz edilə bilməyən

Nun pro tunc  –  Təsir əks təsirə bərabərdir

Nunquam periculum sine periculo vincitur  –  Heç bir təhlükə risksiz sovuşa bilməz