Get more stuff like this
Subscribe to our mailing list and get interesting stuff and updates to your email inbox.
Thank you for subscribing.
Something went wrong.
İsimlərin III növ hallanması dərsimizin ilk hissəsini təşkil edir. III növ hallanmaya sonu müxtəlif şəkilçilərlə bitən və hər üç cinsdən olan isimlər aiddir.Yiyəlik halda bu isimlər “is“şəkilçisini qəbul edir.
Latın dilində ən çətin hallanma III növ hallanmadır,çünki burada adlıq halının konkret şəkilçisi yoxdur.Bundan başqa bu hallanmanın ən əsas fərqli cəhəti ondan ibarətdir ki, hallanma zamanı isimlərin əksəriyyətinin kökü dəyişir.İsimlərin kökünün necə dəyişməsi lüğəti forma vasitəsi ilə təyin olunur.Əgər hallanma zamanı ismin kökü dəyişirsə,onda lüğətdə onun adlıq halının forması ilə yanaşı yiyəlik halının da tam forması və cins bildirən şəkilçi göstərilir.Hallanma zamanı ismin qrammatik kökünü təyin etmək üçün yiyəlik halının forması götürülür və sonundakı yiyəlik hal şəkilçisi atılır.Məsələn:
Homo,hominis,m – insan (homin-is homin ismin köküdür)
Lex,legis,f – qanun (leg-is leg ismin köküdür)
Crimen,criminis,n – cinayət (crimin-is crimin ismin köküdür)
Hallanma zamanı hal şəkilçiləri başqa hallanmalarda olduğu kimi adlıq halının formasına deyil,məhz lüğətdən təyin olunmuş yiyəlik halının kökünə əlavə olunur.
Bəzi isimlərin hallanma zamanı kökü dəyişmir.Bu qismdən olan isimlər lüğətdə adi qaydada verilir.Yəni ismin adlıq hal forması,sonra yiyəlik halının şəkilçisi və cins bildirən şəkilçi.
Civis,is,m – vətəndaş avis,is,f – quş testis,is,m – şahid
Latın dilində mühüm ifadələr:
Ius privatum – Xüsusi hüquq
Ius primogenturae – İkilik hüququ
Ius regium – Çar hüququ
Ius repraesentationis – Nümayəndə(lik) hüququ
Ius sanguinis – Torpaq hüququ
Ius scriptum – Yazılı hüquq
Ius strictum – Ciddi (sərt) hüquq
Ius suffragu – Səsvermə hüququ
Ius talionis – Cəzavermə hüququ
Ius utendi et abutendi – Sui-istifadə hüququ (mülkiyyət sahibinə məxsus olan mülk üzərində şəxsin sahibkarlığının həddini xarakterizə edən formula,haradakı mülkiyyət hüququ öz-özlüyündə şəxsin mülk üzərində bərqərar olan mütləq sahibkarlığıdır)
Ius vicinitatis – Qonşuluq hüququ
Ius vitae et necisque – Yaşamaq və ölmək hüququ
Iustae nuptiae (matrimonium iustuma) – Qanuni nikah
Iustum titulus – Qanuni hüquqi əsası olan
