Latın dili (26-cı dərs)

Hər kəsə salam! Latın dilini öyrənməkdə davam edirik. 🙂 Bu gün sizinlə “Felin bitməmiş keçmiş zamanı (məlum növ) – İmperfectum indicativi activi” dərsini bölüşəcəyik..

Latın dilində felin bitməmiş keçmiş zaman fomasını düzəltmək üçün I və II qrup fellərində fel kökünə “ba” şəkilçisi sonra isə məlum növün şəxs sonluqlarını əlavə edirik.III və IV qrup fellərində isə fel kökünə “eba” şəkilçisi və məlum növün şəxs sonluqları əlavə edilir..Məsələn:

I qrup – narrare

Tək hal                  Cəm hal

I     narra-ba-m            narra-ba-mus

II    narra-ba-s             narra-ba-tis

III   narra-ba-t              narra-ba-nt

II qrup – videre

Tək hal                  Cəm hal

vide-ba-m                     vide-ba-mus

vide-ba-s                       vide-ba-tis

vide-ba-t                        vide-ba-nt

III qrup – legere

leg-eba-m                      leg-eba-mus

leg-eba-s                        leg-eba-tis

leg-eba-t                         leg-eba-nt

IV qrup – punire

puni-eba-m                    puni-eba-mus

puni-eba-s                      puni-eba-tis

puni-eba-t                       puni-eba-nt

Yadda saxlamaq lazımdır ki,”esse” köməkçi feli düzgün olmayan feldir və hər zamanda onun xüsusi forması var. Bunun üçün də onun hər zamanda forması ayrıca veriləcək.

İmperfectum zamanında “esse” köməkçi felinin forması belədir:

Tək hal             Cəm hal

eram                eramus

eras                  eratis

erat                   erant

 

Yeni ifadələr :

Foenus  –  Faizlə borc götürmə, faizlə kredit vermə

Foedum antiquum  –  Feodal dövrlərindən varis qalma

Foedum novum  –  Feodal ulu babalarından vərəsə qalma

Folio verso  –  Arxa hissədə,vərəqin arxasında

Fortes fortuna adiuvat  –  Güclülərə tale özü kömək edir

Forum  –  Məhkəmə,tribunal

Forum actus  –  Məhkəmə prosesi aparılan yer

Forum connexitatis  –  Əsas işlə bağlı olan yuridiksiya

Forum conscientiae  –  Vicdan məhkəməsi

Forum contractus  –  Cinayət əməli törədilən yer

Forum delicti  –  1) cinayətin törədildiyi yer; 2) hüquq pozuntusuna baxılan yer

Forum domicilii – Yaşayış məskəni

Forum prorogatum  –  İki tərəfin iddiaçı və cavabdehin razılığı ilə seçilmiş məhkəmə

Forum rei  –  1) əşya və ya predmetin yerləşdiyi yer; 2) cavabdehin yaşayış yeri

Forum rei gestae  –  Hadisənin baş verdiyi yer

Forum rei sitae (forum situs)  –  İddia predmetinin yerləşdiyi yer və ya burada keçirilən məhkəmə

Fundamentum est iustitiae fides  –  Doğruluq haqqın əsasıdır

Furtum manifestum  –  Cinayət əməli

Furtum non est ubi initium habet detentionis per dominum rei  –  Mal sahibinin razılığı ilə başqasına verilmiş mal oğurluq hesab olunmur

Gerere pro herede  –  Özünü varis kimi aparmaq

Gestor negotiarum  –  İşlər vəkili (elçidən bir rütbə aşağı diplomatik nümayəndə)

Gestio pro herede  –  İşin varis kimi keyfiyyətində aparılması

Gratis dictum  –  Könüllü olaraq ərizə vermə

Grosso modo  –  Ümumi halda

Habemus confitentem reum  –  Bizim qarşımızda səhvini boynuna alan şəxs

Habeas corpus  –  1) təhqiqat işi aparmaq üçün məhkum edilmiş şəxsin məhkəməyə verilməsi barədə məhkəmənin hökmü; 2) özünü idarə etmək