Latın dili (23-cü dərs)

Salamlar hər kəsə! Bu gün yeni bir mövzu ilə – Mənsubiyyət əvəzlikləri (Pronomina possesiva) mövzusu ilə qarşınızdayıq.İlk növbədə onu qeyd edək ki,latın dilində mənsubiyyət əvəzliklərinin 3 forması var:

singularis                               pluralis

I   meus,a,um (mənim)               noster,nostra,nostrum (bizim)

II  tuus,a,um (sənin)                   vester,vestra,vestrum (sizin)

III suus,a,um (onun)                   — —

Mənsubiyyət əvəzlikləri də sifətlər kimi kişi cinsində “us“,“er“,qadın cinsində “a“, orta cinsdə isə “um“şəkilçisilə bitir.Onlar da sifətlər kimi aid olduqları isimlərlə cinsə və kəmiyyətə görə uzlaşıb,eynilə isimlər kimi hallanırlar.Məsələn:

amicus meus   –   mənim dostum

oppidum antiquum   –   qədim şəhər

Lakin bəzən uzlaşma zamanı isimlə mənsubiyyət əvəzlikləri başqa-başqa hallanmalara aid ola bilər.Bu halda isim öz hallanması üzrə,mənsubiyyət əvəzliyi isə öz hallanması üzrə hallanır.Məsələn:

 Tuus vicinus                   Noster collega

nom.  tuus vicinus                    noster collega

gen.   tui vicini                         nostri collegae

dat.   tuo vicino                       nostro collegae

acc.   tuum vicinum                  nostrum collegam

abl.    tuo vicino                        nostro collega

Misallardan göründüyü kimi I ifadədə (tuus vicinus) isimlə mənsubiyyət əvəzliyi cinsə, kəmiyyətə və hallanmaya görə uzlaşıb. II ifadədə isə (noster collega) uzlaşma yalnız cinsə və kəmiyyətə görədir.Hallanmaya görə isə uzlaşmayıb.

İfadələr:

Donatarius   –   İstedadlı adam

Donatio mortis causa   –   Ölümündən sonra bəxşiş vermə

Dramatis personae   –   İştirakçılar, əməliyyatın həyata keçirilməsində iştirak edən insanlar

Duces tecum   –   Birisinə yazılı sübutun təqdim olunması üçün çağırış vərəqəsi verib məhkəməyə dəvət etmək

Dum spiro spero   –   Nə qədər ki,nəfəsim var deməli ümidim var

Durante absentia   –   İştirak edilməyən halda, qiyabi halda

Dura lex,sed lex   –   Qanun nə qədər sərt olsa da qanundur

Eius est nolle qui potest velle   –   İddia hüququna malik olan şəxs həmin iddiadan əl çəkə bilər

Elegit   –   İddiaçının borcunun ödənilməsi üçün cavabdeh şəxsin əmlakının iddiaçıya verilməsi barədə məhkəmənin hökmü

Elegantia iuris   –   Hüququ incəlik

Ei incumbit probatio,qui dicit,non qui negat   –   Sübut etmənin yükü inkar edən şəxsin üzərinə deyil,təsdiq edənin üzərinə düşür

Emptio bonorum   –   Borclunun əmlakının açıq-aşkar satılması

Emptio – venditio   –   Alğı-satqı əməliyyatı

Eo ipso   –   Bununla belə,bununla yanaşı

E pluribus unum   –   Çoxlarından biri

Error in accidentia   –   Müqavilə predmetində qarşıya çıxan qeyri-ciddi səhv

Error in causa (contrahendi)   –   Müqavilənin predmetinə aid olan səhv

Error in consensu   –   Razılaşma çərçivəsində buraxılan səhv

Error in coram nobis   –   Buraxılmış səhvə əsaslanaraq işə eyni məhkəmədə yenidən baxılma

Error in essentia   –   Müqavilənin predmetinin əsas əlamətlərində nəzərə çarpan səhv

Error in extremis   –   Düzgün (ağlabatan) səhv, Fövqəladə halda buraxılan səhv çətin olmayan şəraitdə buraxılan səhvdən daha doğru hesab olunmalıdır

Error facti   –   Fakt səhvi

Error in forma   –   Forma səhvi

Errare humanum est, stultum est errore perseverare   –   Səhv etmək yalnız insana xasdır. Dünyada səhvsiz insan olmaz,səhvini boynuna almamaq axmaqlıqdır

Error iuris   –   Hüquqi səhv

Error in re   –   Mətləb səhvi, Həqiqi səhv, Barəsində söhbət gedən obyekt və ya subyektlə bağlı olan səhv