Latın dili (12-ci dərs)

Fel barədə dərslərimizi davam etdiririk..Latın dilində felin infekt sisteminə daxil olan zamanların hamısı eyni şəxs sonluqları vasitəsilə düzəlir.Onlar aşağıdakılardır:

Activum (məlum n.)                            Passivum (məchul n.)

s (tək)      pl.                                      s (tək)     pl.(cəm)

I   o(m)    mus                                    or (r)       mur

II  s          tis                                      ris            mini

III nt         nt                                      tur           ntur

İndi isə “Praesens indicativi activi“dən (felin indiki zamanının məlum növündən) bəhs edək..

Bir qayda olaraq felin indiki zamanının məlum növünü düzəltmək üçün fel kökünə indiki zamanın şəxs sonluqları artırılır.Lakin müəyyən qruplarda bəzi müstəsna hallar mövcuddur. Məsələn I qrup fellərində təsrif zamanı I şəxsin təkində “a“ saiti düşür.II qrup fellərində isə heç bir müstəsnalıq yoxdur.Məsələn:

Habitare – yaşamaq                         respondere – cavab vermək

S (tək)        Pl (cəm)                      s (tək)             pl (cəm)

I habito       habitamus                   respondeo       respondemus

II habitas     habitatis                     respondes        respondetis

III habitat     habitant                     respondet        respondent

III qrup fellərində II şəxsin təkindən başlayaraq fel kökünə əvvəlcə “i“ saiti, sonra isə şəxs sonluqları əlavə edilir.III şəxsin cəmində bu sait “u“ ilə əvəz olunur.Məsələn:

Defendere – müdafiə etmək                constituere – qurmaq

S (cəm)          pl (cəm)                       s (tək)            pl (cəm)

I defendo       defendimus                   constituo        constituimus

II defendis     defenditis                      constituis        constituitis

III defendit    defendunt                      constituit        constituunt

Növbəti dərsimizdə bu mövzumuzu davam etdirəcəyik..İndi isə keçək yeni ifadələrimizin mənimsənilməsinə..

Ad unum omnes – Yekdilliklə

Ad usum – İstifadə üçün

Ad valorem – Nəyinsə dəyərinə müvafiq olaraq

Aestimatio capitis – Əmlak senzi yaxud mülkiyyət şərti,ölüm hadisəsi üçün ayrılmış cərimə ödənişi

A fortiori – Xüsusilə də, məntiqi mülahizə

A lias – Uydurma ad

A lios acta – Digər şəxslərin hərəkəti

A lias dictus – Uydurulmuş ad

A lias execution – İşin icra edilməsi üçün təkrar məhkəmə qərarı

Alio intuitu – Başqa məqsədlərlə

Alea iacta est – Püşk atıldı,qərar qəbul edilmişdir

Alia tentanda via est – Başqa yol tapmaq lazımdır

Aliena vitia in oculis habemus,a tergo nostra sunt – Öz gözündə tiri görmür,özgənin gözündə tükü seçir

Allocatur – İcazəlidir

Alma mater – Süd verən ana (qədimdə tələbələr universitetlərini belə adlandırırdılar), Yem verən (məcazi mənada)

Alter ego – İkinci “mən“, Kiminsə sağ əli

Amicus certus in re incerta cernitur – Dostunu yaman gündə sına, əsl dost çətin gündə tanınar