Kumanlar – Qıpçaqlar (Cumans)

Kumanlar türk boylarından biri olub dünya tarixinde qalıcı iz buraxan xalqlardandır. Bele ki, Kumanlar qeyri türk xalqlarından Macarların, Ukrainların, Rusların, Bolqarların,Qafqaz xalqlarının, Gürcülerin, Ermenilerin ve bir sıra diger xalqların etnik terkibinde ehemiyyetli yer tutublar.

Bolqarıstan krallığını 1187-1256cı illerde idare eden Asen (Asenids) soyu, Terter soyu (1280-1323) qurucusu Aldemir, Şişman soyu (1323-1422), Valaxiyanı (indiki Rumuniya ve Mpldovanın bir qismi) Macarıstandan azad eden Basarab soyu (1310-1627), böyük Bessarabiya (indiki Moldova) bölgesi bu sülalenin adından gelir, bütün bu sülaleler Kuman-Qıpçaq menşeli olublar.

Qıpçaq sözünün menasının türkce İKİ BIÇAQ sözünden geldiyi düşünülür. İki boy yanaşı yaşadığı üçün. Qıpçaqlar ve Kengerler (peçeneqler.. müasir qaqauzlar).

Kuman sözünün anlamı ise türkce qu, quman rengli, sarı, solğun sarı, sarışın boz kimi menaları var. Doğu slav xalqları ve polyaklar kumanlara “polovets” deyir, hansı ki, bu sözün menası SARIŞIN, AÇIQ SARI, demekdir. Kumanlar ruslar terefinden “Sorochinetses” adlanırdı bele ki, sarı saçlı menasında))

Serb ve Xorvat dillerinde ise polovets sözü “göy gözlü” menasın vere bilir. Xorvat dilinde plav sözü mavi menasın verir.

Germanlar ise kumanlara FOLBAN deyirdi ki, eski german dilinde sarışın demekdir.

Kumanların müasir Rusiya erazisinde çox evvelden yaşadığı melumdur. Bele ki, Roma tarixçisi Plini Derbend yaxınlığın “Kuman” adlı qalanın adın yazır. Strabonda ise Daryol keçidi “Porta Cumana” kimi adlanır. 

Kumanlar tarixde ilk Türkiye adlı dövleti de qurmuşdular (Misir Memlük sultanlığı).

Kumanlar Slavyan xalqların tarixinde silinmez izler buraxmışdılar bele ki, Bütün Ukrainenı, Belarusiyanı özlerine tabe etmiş, Selibçilerin bu torpaqlara girmesini önlemiş, Qızıl Orda dövletini Qurandan sonra Vyana ve Almaniyanın içlerine qeder her yeri ele keçirmişdiler. Sonradan xristianlığın içinde eriyib ruslaşmışdılar. Kumanlar Avropada o qeder böyük tesire malik idiler ki, italyan tacirleri onların bölgesinde rahat ticaret etmek üçün “Codex Cumanicus” adlı bir lüğet de hazırlamışdılar. 

Kumanlar Azerbaycan xalqınında etnıgenezinde mühüm yer tuturlar (Qazax, Terter rayonları onların adındandır). Bugün o Kumanların davamçıları Qazaxıstandakı, Qırğızıstandakı, Tatarıstandakı Krımdakı, Moldovadakı, Qara ve Xezer denizinin quzeyi boyu yaşayan bütün türk xalqlarıdır.

Melumatın çoxu “Cumans” wiki meqAlesinden götürülüb: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Cumans

Codex Cumanicus: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Codex_Cumanicus

Asen sülalesi: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Asen_dynasty

Terter sülalesi: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Terter_dynasty

Şişman sülalesi: https://en.m.wikipedia.org/wiki/House_of_Shishman

Basarab sülalesi: https://en.m.wikipedia.org/wiki/House_of_Basarab#

Terteroba adlı Kıpçaq tiresi: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Terteroba