Günəşə doğru soyuq silah

Qadınlar haqqında çox konsepsiyalar irəli sürülüb. Çox aforizmlər yazılıb. Çox zaman da xor görülüb. Başlayaq elə ataların qız övladını istəməməsindən. Daha doğrusu deyərdim cahil atalardan. Çünki uşaqların cinsiyyətinin tamamilə kişidən gələn sperma hüceyrələri tərəfindən müəyyən edildiyi, qadının isə bu işdə heç bir rolunun olmadığı məlumdur. Mən məhz cahiliyyətdən doğan kişilik və ego ilə, despot duyğuların köləliyi altında özlərini bu dünyanın yeganə haqlı insanı zənn edən kişilərdən bəhs edirəm. O kişilərki öz qadınını kişi ginekoloq qəbul etdiyinə görə cinayət törədir, həyat yoldaşı üçün qadın həkim axtarır, amma evdə oxumaq üçün göz yaşı tökən qızının dəftər-kitabını yandırır.

Bir yerdə oxumuşdum. Bir qadın evdə daim təmizliklə məşğul olur, uşaqlarına yaxşı baxır, yoldaşının geyimi, evinin səliqəsi, hər gün bişirdiyi nöbənöv yeməklərlə nümunəvi ev qadını obrazını layiqincə yerinə yetirir. Yoldaşı hər gün işdən yorğun gəldiyi üçün uşaqlara evdə oynamağa icazə vermir. Onu gülər üzlə qarşılayır,hər gün iş paltarlarını yuyur, ayaqqabılarını təmizləyir. Yoldaşının qazancını isə qənayətlə xərcləyir, uşaqlarını ehtiyyacları olmadığı müddətcə atalarından pul almamaları üçün tənbehləyir. Özü də corabları cırılsa belə yenisini almır. Bax beləcə fədakar qadın evliliyinin, öz həyatının qaydasında olduğunu düşünür. Bir gün özünü yoldaşına, övladlarına həsr etmiş qadın laqeyid həyat yoldaşının xəyanətinə uğrayır. Günlərlə əzabını içində çəkən dünyası yıxılmış bu aciz qadın, övladlarına bu alçaqlığı biruzə vermir. “Axı günahım nə idi” deyərək evin içində özündən xəbərsiz gəzir. Pəncərinin önündə dayanıb qarşıdakı evləri nəzərdən keçirir. Göz yaşları isə gözündəki nifrəti yuyub yanaqlarını sızladaraq axıb tökülür. Axı qəlbinin qapılarını o sadəcə bir insan üçün açmışdı. Axı o yoldaşını “qışda gələn baharım” adlandırmışdı. Amma nafilə. Nafilə.

Bu qəlbi yorğun qadın aylar sonra gözünün önündə davam edən və özünün də rol aldığı bu “eşq macərası”na dözə bilmir. Yoldaşına hər şeyi bildiyini, ona nifrət etdiyini dilinə gətirir. Zavallı qadın bir xeyli rahatlamışdı. Amma yoldaşından gələn o cavabla bir anlıq özünü dərin qazılmış quyunun dibindən qaranlıq səmaya baxdığını gördü.

• Eeeee neyləyirəm sənin kimi qadını, səndə özünə qadın deyirsən? Bütün günü işləyirsən, üstündən-başından yemək qoxusu gəlir. Özüdəki çox baxımsızsan. Nə zamandır ki, sənə fikir verirəm cırıq corablarla gəzirsən.

Beləcə sevgisinin uçqunu altında qalan qadınlar siyahısına bir qadın daha əlavə olundu. Bəli bu qadının tək günahı var, odaki qadın olmaqdır. Özünü unudub, bir bədəninə bütün ailəsini sığışdıran qadının dramatik, hüzünlü sonu.

Və ən böyük problemlərimizdən biri “Sən Qadınsan” adlandırılması və yaxudda yükü. Hərəkətlərini sərhədlə, hətta mümkünsə tikanlarla sərhədlə çünki “sən qadınsan”. Çox danışma “sən qadınsan”. Liberal ölkədə azad fikirlərini söyləmə “sən qadınsan”. Sus, boyun əy  “sən qadınsan”. Küçədə gedərkən sevdiyin musiqini mızıldana bilməzsən çünki “sən qadınsan”. Bu gün əhvalım çox yaxşıdır, işdə olarkən iş yoldaşlarıma reqs teklifi həvəsi qabarır, amma yox dəli deyərlər nə danışırsan çünki “sən qadınsan”. Maşın sürərkən radionun səsini sona qədər verərək əylənmək, amma olmazki “sən qadınsan”. Ehtimalki bu“sən qadınsan” adlandırılması qadınaları xor görən insanların yaratdığı bir primitiv termindir. Amma yəginki  onların adlarını qızıl həriflərlə tarixə yazdıran qadınlardan xəbəri yoxdur. Sappho tarixin ilk qadın ədəbiyyatcısı. Yazdığı coşqulu, lirik və cəsur şeirləri nəsillər boyu yaşadı və günümüzə qədər gəlib çıxdı. Hər kəsin çox gözəl tanıdığı Cleopatra öz qadın cazibəsindən və gözəlliyindən istifadə edərək Misirin son hökümdarı dönəminin ən güclü iki ismi olan Sezar və Marc Antony ile barabərliyi sayəsində ölkəsini qorumağa nail olmuşdur. Bu gün belə gözəlliyi dillərdən düşmür. Eleanor Fransanın ilk kraliçası, gözəlliyi və çəkiciliyi ilə diqqət çəkmişdir. Və o zaman gəlmişdirki bütün avropanı idarəçiliyi altında saxlamışdır. Jeanne d’Arc Fransanın ən vətənpərvər qadını. Bu cəsur qadın üzərinə zirehini, dəbilqəsini geyinərək ölkəsini İngiltərəyə qarşı qorumuşdur. Amma sonda isə cahil din adamları tərəfindən yandırıldı. Avilali Teresa mistik şeirlər yazan ilk qadın.  Yaşadığı dönəmdə katolik kilsəsindəki fanatiklərə və inkivizisiyaya qarşı böyük mübarizələr aparmışdır. Mary Wollstonecraft feminizim qavramından ilk dəfə bəhs edən qadın yazar. “Qadın hakları”nı qanuniləşdirmək fikrini ilk dəfə o ortaya atmşdır. Susan B. Anthony quldarlığın ortadan qalxması, və qadınlara səs haqqının verilməsi üçün güclü tədbirlər görmüşdür. Marie Curie ilk nobel mükafatçısı elm adamı olan qadın. Emily Murphy Kanadanın ilk qadın hakimi. Ölkədə qadınların insan sayılmadığı hökümünü yansıdan qanunun dəyişdirilməsinə nail oldu. Və bir çox belə qadınları misal çəkmək olar.

Əxlaqın bədən üzvlərində gizlədildiyi bu cəmiyyətdə qadının geyindiyi geyim belə “məhlə uşağı prinsipi”nə tərs gələrsə bu yaşam şərtlərinin ağırlaşması deməkdir. Açıq qalmış hər bir bədən üzvü qədər dastanlar yazıldı arxasından. Ailələr oğlan övladlarına qonşunun qızının hərəkətlərini ölçmək üçün metrə verdilər əllərinə. Sonrada həmən qızın haqqında yazmaq üçün əllərinə qələm verdilər ki, yazıb yapışdırsınlar şəhərin bütün küçələrinə. Amma öyrətmədilərki dini, cinsi, irqi ayrı seçkiliklərdir bu cəmiyyətin qurulmamış evini yıxan. ”Tin“, “təsbeh” , “papaq”, bu uşaqların mənliyinə, ruhuna hopduruldu. “Qaqaş” sözü ilk öyrədilən “ana” sözünün yerini tutdu. Sonrada bu uşaq böyüyəndən sonra “biz harada səhv etdik”? kimi o mənasız sual həyatlarının önəmli mövqeyinə əyləşdi.  Mədəniyyət isə öz həyat yoldaşından danışarkən və yaxudda ailəli olduğunu deyərkən üzr istəyib sözə başlamaq olaraq öyrədildi. Siqareti, rumkanı, nərd zərlərini, əlindən alıb kitab ilə əvəz olunsaydı o dar beyinlərin genişlənməsində bir xeyli rol oynayacqdı. “Sən qadınsan mən isə kişi” deyən zavallıların edalətsiz dönən çarxına doladılar qadınları. Heç dinləmədən, heç bir dərdinə çarə tapmadan, sorğulamadan, gözlərindəki həyat işığını görmədən, rüşvətxor hakimlər kimi hökmünü verdilər və ömürlük həbsxana sakini etdilər. Incidilmiş, istifadə edilmiş, hisləri dəyərsiz, ucuz mal kimi bəyənilməyib zibil yeşiyinə atılmış qadınlarla doldu daşdı küçələrimizin hər küncü. O zamanda heç düşünmədən damğanı hazır edtdilər “yüngül qadın ” damğası. Halbuki  “ağır kişi”lərin yüngül beyinlərindən xəbərsiz idilər. “Qadınları anlamırıq” bayrağı. Bu dinlənilməyən və yaxudda kiçik beyinlərin dərk edə bilməyəcəyi sakinləri olan dövlətin bayrağıdır. Nə zaman dinlədinki anlayasan?. Ya daki anlamaq istəsən anlayarsan. Sözünü deyən, heçnədən çəkinməyən, haqqını tələb edən, susub boyun əyməyən qadınlarıda sagolsun untmadı bu cəmiyyət. Onlarında özlərinə məxsus damğası var. “Belə qadını bir gün saxlamazlar” damğası. Bu damğa nədənsə daha çox yandırır insanı. Mən deyim niyə çünki sən qadını əşya kimi görüb, saxlamaq istədin ona görə.

Illərdir günəşin şüalarına həsrət qalan gözəl qoxulu çiçək tək, yarpaqları solmuş, boynunu aşağıya dikmiş, susqun bir qadının gözləri olmaq istərdim. Hansıkı dodaqları sussada gözləri daim nələrisə anladan. Danışan bir cüt gözlərin yanında ağızın tərpənməyi səs-küydən başqa heçnə deyildir. Kədərini gözlərində gizlədən və zaman gələndə onu göz yaşları ilə xaric etməkdən başqa əlindən gələn heç bir şey olmayan carəsiz və susqun qadının göz yaşları olmaq. Bəlkədə bu çox dramatik səslənir, amma sürreal olan heçnə yoxdur, bu bir həqiqətdir. Küçədə gözləri yaşlarla dolmuş, başını səmaya qaldıraraq zorla nəfəsini dərən, metroda yaşadıqlarını xatırlayıb qeyri-ixtiyari yanaqlarından süzülən o dili olsa danışacaq göz yaşlarına söz keçirə bilməyən, parklarda skamyada oturub, baxışlarını yerə dikərək anidən axan göz yaşlarından diksinərək utanıb eynəyini gözünə taxan qadınları çox görmüşəm.

Bir qadını xoşbəxt etmək bir dünyanı xilas etmək deməkdir. Bəli bir dünyanı. Uşaq ruhlu, incə ruhlu qadınlar vardır. Içindəki sevgi çoxluğundan gözləri günəş tək parlayan qadınlar vardır. Bəziləri bu işıltıdan kor olur, heç nəyi görmür, bəziləri isə şair olub şeirlərlə bu işıltını qələminə güc verən müqəddəs yazılar tək sətirlərə yansıdır. Və onların özlərinə xas yeri ruhu oxşayan gözəl qoxulu çiçəklərlə döşənmiş, səması isə sevgidən yoğrulmuş dünyaları vardır. Hansıkı bu dünyada qəlb qırmaq cinayət sayılır, yalan danışmaq günah sayılır, göz yaşları müqəddəs sayılır, yorğun, yaralı qəlblər soyuq silah kimi təhlükəli sayılır, saxta sevgi personajları, saxta sevgi sözcükləri haram sayılır, burada məntiqlərdə məhkum olan ədalət də mövcud deyildir. Zaman-zaman balaca uşaq tək olanlara qarşı dik durmaqda çətinlik çəkəndə bu dünyaya sığınırlar. Yorğunluqdan qəlbləri bədənlərinə ağır gələndə bu dünyanın güzgülərində özlərinin həqiqi əksini tapırlar. Burada istədikləri qədər susa bilirlər, burada azaddırlar. Susmuş qadınları da çox gördüm. Amma o gözlərindəki dərinliyin pıçıltısını sezmək elədə çətin deyildi. Susqunluq isə dərman kimi gəlir. Dərmanı qəbul etdiyimiz zaman bir orqanımıza xeyiri dəyir, digər orqanlarımıza isə öz əks təəsirini göstərir. Zamanla isə fəsadları üzə çıxır. Susmuş qadın öz susqunluq peşəsinin virtuozudur. Bəlkədə içində tufanlar qopur. Bəlkədə içində məhkəmə qurulub. Amma o ağzının divarlarını hörməkdə davam edir. Qanayan yaraları əzab verir, mazaxist qadın susmağa davam edir. Içindəki burxulma gözləri yaşlarla doldurur. Vaxt keçdikcə bu susqunluq günah işləmək hissi kimi qəribə bir məfhuma çevrilir. Çünki günah işlədiyimizdə şüur altımızda hər zaman bir fikir dayanır Tanrı bağışlayandır, dualarım mənə yardım edəcəkdir. Öz kitabını yazır bu susqunluq kraliçası. Əlinə aldığı qələmin mürəkkəbi tükənmir, sözləri tükənmir. Çünki içindəki zəhər artıq onu çürütməyə başlayıb. Yazılacaq çox şey, yazılacaq çox söz var. Onu yazar olmağa bu həyat məcbur etmişdir. Döyüşcü qadınları da çox gördüm. Zirehlənib həyatın döyüş meydanında qladiatora çevrildilər. Qorxularına doğru qılınc çəkdilər. Acılarının başını kəsdilər. Döyüşdən öncə rəqibinin gözünün içinə baxıb onu demotivasiya edərcəsinə haqsızlıq edənlərin gözlərinin içinə elə baxdılar. Bəli bəlkədə bir çox döyüşdə məğlub oldular. Amma əzm sərgilədilər. Özünə “kişiyəm” deyib ortalıqda gəzənlərə örnək oldular.

Qadınlar dəniz kimidir. Dərinliyində sərvət gizlidir. Əgər sən yaxşı bir dalğıcsansa həmən dərinliyə enib bu sərvəti öz gözlərinlə görəcəksən. Yox əgər bunu bacara bilməyəcksənsə balıq kimi dayazda çırpına-çırpına qalacaqsan və və qadınların dərinliyindəki sərvətdən də heç vaxt xəbərin olmayacaqdır.

Müəllif:Jalə Bayramova