Get more stuff like this
Subscribe to our mailing list and get interesting stuff and updates to your email inbox.
Thank you for subscribing.
Something went wrong.
18-ci əsrin ikinci yarısı ölkə tariximizdə ən mühüm hadisələr Nadir şah imperiyasının süqutundan sonra yaranan xanlıqların adı ilə bağlıdır.Bu xanlıqlardan biri də tariximizdə mühüm rol oynamış Gəncə xanlığı idi.
Xanlığın əsasını qoyan II Şahverdi xan Ziyadoğlu Qacar türk soyuna mənsub olmuş və 1747-ci ildə Gəncə xanlığını müstəqil elan etmişdir.Bəs Gəncə xanlığında idarəetmə necə idi? Gəncə xanlığı hansı xanlıqlarla münasibətlər saxlayırdı? Bir qədər bu sualları cavablandırmağa çalışaq.
Bütün hakimiyyətin xana məxsus olduğu Gəncə xanlığında xanın adına pul kəsilirdi.Əhali xanlığın xəzinəsinə malcəhət,bəhrə,darğalıq kimi vergilər ödəyirdi.
Gəncə və Qarabağ xanlığı eyni bəylərbəyliyin tərkibindən çıxmış,ilk vaxtlar dostluq münasibətləri saxlasalar da, Pənahəli xanın atdığı addımların nəticəsində onların münasibəti kəskinləşmişdir.Hətta 1759-1761-ci illərdə Şahverdi xan Qarabağ xanlığından asılı olmuşdur.Xanlığın iqtisadiyyatı (xüsusilə ipəkçilik) Məhəmməd Xanın dövründə yüksəlmişdir.
Lakin,1780-ci ildə baş vermiş hadisə xanlıq dönəminin ən ağır olaylarından biri kimi yadda qalır.Belə ki,məhz bu tarxidə Qrabağ xanı İbrahimxəlil xan Kartli-Kaxetiya çarı II İrakli ilə birləşərək Gəncə xanlığına hücum edir.
Bəs Gəncə xanlığının zəifliyi nədə idi? Əlbəttə,yenə də xalqın ən ağrılı əlamətlərindən biri olan bölücülük…Gəncə xanlığında ikihakimiyyətlilik mövcud idi..Lakin,1783-cü ildə Hacı bəyin başçılığı ilə həyata keçmiş üsyan nəticəsində hər iki hakim Gəncədən qovulur.1784-cü il II İrakli rus qoşunu ilə birlikdə Gəncəyə hücum edir..Bu hücumun qarşısı dağlı hakimlərinin köməyilə alınmışdır..
Xanlığın ən məşhur və xanlıq tarixi üçün ən çox önəm kəsb edən xanı – Cavad xan ilk vaxtlar II İrakli və İbrahim xana xərac verməyə razı olsa da,1795-ci ildən bunu dayandırmışdır.Cavad xan əsas düşməni olan II İraklini sıradan çıxarmaq üçün Ağa Məhəmməd xan Qacarın gücündən istifadə etməyə çalışırdı.Qacarın 1795-ci il Tiflis yürüşündə ona yardım edən Şəmşəddil və Borçalı mahallarını geri almaq məqsədilə gürcü şahzadəsi Aleksandrı himayə edirdi. Bu isə öz növbəsində xanlığın Rusiya və Gürcüstanla münasibətlərini pisləşdirdi.
1797-ci ildə V.Zubovun başçılıq etdiyi rus qoşunu ölkəni tərk edən kimi Cavad xan Qazax,Şəmşəddil və Borçalını gürcülərdən geri almışdır.
Müəllif : Fəridə Həmidzadə
