Bu Yanardağ o Yanardağdan deyil..

Abşeronda yerləşən Yanardağı çox insan görmüş olar. Möhtəşəm görüntüsü var. Bir də belə bir görüntünü ev şəraitində, mətbəxinizdə təsəvvür edirsizmi? Çətindir, hə? Amma mümkündür.

Bunun üçün kimyəvi reaksiyanın gedişini müşahidə etməyimiz lazımdır. Qabartma tozu və sirkə ilə edilən yanardağ, gerçək yanardağın mətbəxdəki kopyasıdır. Təbii ki gerçək bir yanardağ deyil və zərərsizdir. Eyni zamanda əyləncəlidir.
Vəsaitlər;
6 su stəkanı un, 2 su stəkanı duz, 4 yemək qaşığı yeyinti yağı, isti su, plastik şüşə, yuyucu vasitə, qida boyası, sirkə, 2 yemək qaşığı qabartma tozu və yastı bir qab.

Necə hazırlanır?
İlk olaraq dağımızı xarici qisimini meydana gətirək. 6 stəkan un, 2 stəkan duz, 4 qaşıq yeyinti yağı və 2 stəkan su qarışdırılır. Qarışığın son halı qatı və düzgün olmalıdır. Lazım olsa daha çox su əlavə oluna bilər. Yasdı qabın ortasına plastik şüşəni qoyun və az əvvəl əldə etdiyiniz xəmirə bənzər qatqı ilə şüşənin ətrafına vulkan şəkli verin. Şüşənin ağzını örtməyin ya da içinə qarışıqdan tökməyin. Şüşəni isti su ilə doldurun və üzərinə qırmızı qida boyası əlavə edin. (Bu əməliyyat şüşənin ətrafını xəmirlə sarımadan əvvəl edilə bilər)Şüşə 6 damla yuyucu əlavə edin. Yuyucu reaksiya əsnasında yaranan köpüyü tutmağa köməkçi olacaq və beləcə daha yaxşı lava əldə edilir. Şüşə 2 qaşıq qabartma tozu əlavə edilir. Yavaşca şüşəyə sirkə əlavə olunur …

Diqqət – Partlayış vaxtı! Göstərişlər;
Yaranan lava sirkə ilə qabartma tozu arasında meydana gələn reaksiyadan  meydana gəlməkdədir. Bu reaksiya da, gerçək vulkanlarda olduğu kimi karbon dioksid qazı ortaya çıxır. Ortaya çıxan karbon volkandaki qaz qabarcıqları çölə çıxana (yuyucu sayəsində) qədər şüşəyə təzyiq tətbiq edir.Çox az qida boyası əlavə etsəniz qırmızı-narıncı rəng tonunda bir lava əldə edərsiniz. Narıncı ən yaxşı kimi görünür. Daha parlaq bir görünüş üçün bir az qırmızı, sarı hətta bənövşəyi əlavə edə bilərsiniz. Qabartma tozu və sirkə qarışığının yanardağ kimi partlamasının səbəbi əslində bir turşu-əsaslı reaksiyadır. Sirkə turşusu (zəif turşu), natrium bikarbonat (əsas) ilə neytralizasyon reaksiyonuna girir. Ortaya karbon dioksid qazı çıkır. Karbondioksit qazı da partlayış zamanı ortaya çıxan şarcıq və köpükdən aslıdır.
Qabartma tozu (natrium bikarbonat) + sirkə (sirkə turşusu) -> karbon + su + natrium ion + asetat iyonu
NaHCO3 (s) + CH3COOH (l) -> CO2 (g) + H2O (l) + Na + (aq) + CH3COO-(aq)
Reaksiyası parçalarsak sırasıyla bu addımlar reallaşar;
NaHCO3 <-> Na + (aq) + HCO3-(aq)CH3COOH <-> H + (aq) + CH3COO-(aq)
H + HCO3-<-> H2CO3 (carbonic acid)H2CO3 <-> H2O + CO2

Hər elmin əyləncəli tərəfi vardır. Bizə də elmin əyləncəli tərəfi öyrədilsə çoxumuz sevib daha dərin biliklərə yiyələnərik 🙂