“Mörfi qanunlarına” bir baxış

Müəllif Tədqiqatçı Bayram Yusifov:

Gündəlik həyatımızda hər birimiz işlərimizin gedişatında olan müəyyən çətinliklərlə, tərsliklərlə qarşılaşırıq. Belə tərsliklər həm məişət məsələrində həm də işlərimizdə bizə əngəllər törədir. Çünki hər birimiz yazılmış qanunlarla yanaşı yazılmamış qanunlara uyğun hərəkət edirik. Yəni ki, istər-istəməz işlərimiz və ümumi qarşılaşdıqlarımız belə proqramlaşıb. Biz əsasən məntiq yürüdərək hərəkət etməyə öyrəncəli olsaqda, müəyyən situasiyalarda bəzi olaylar qeyri-məntiqi olur. Bunu hətta yazıçı Elxan Elatlı da öz əsərlərində təsdiq edir.
Misal üçün deyim ki, biz imtahana hazırlaşanda sualların əksəriyyətini öyrənsək də imtahanda biletimizə bilmədiyimiz sual düşəcək. Yaxud da, bir əşyanı itirəndə onu ən axırıncı axtardığımız yerdən tapırıq. Yaxud hər hansı bir lazım olmayan əşyanı tulladıqdan sonra o bizə lazım olacaq. Bütün bunların cəmi Murphy(Mörfi) qanunları adlanır. Qısa tarixçəsi isə belədir;
Amerikalı mühəndis Edvard Mörfi 1949-cu ildə raket texnikası sahəsində sınaq apararkən cihazların birinin cüzi fərqlə səhv bağlanması bütün sistemi pozmuşdur və bu uğursuzluq Edvard Mörfinin öz məşhur qanunlarının təməlini qoymağa səbəb olmuşdur. Mörfi qanunlarına görə “hər hansı bir işdə bir tərslik yaşanması ehtimalı varsa deməli bu ehtimal yaşanacaq”. Sonra Mörfinin həmkarları, dünyanın bir çox ölkələrindəki davamçıları iş həyatında və ümumiyyətlə həyatda rastlaşdıqları tərslikləri yığcam qanunlar şəklində ifadə etməyə başlayıblar.
Mörfi qanunları;
Ayağınıza olan ayaqqabı dükandakı ən görkəmsiz ayaqqabıdır.
İmtahana hazırlaşdığınız vaxtlarda həmişə yuxunuz gələr, imtahanlar bitəndən sonra yuxunuz ərşə çəkilər.
Dostlar gəlib-gedir, düşmənlərsə yığışıb qalır.
Həll olunan hər problem yeni problemlər yaradır.
Tunelin sonundakı işıq, gələn qatarın işıqları ola bilər.
İşləməyən əşya təmirə gətiriləndə işləməyə başlayır.
Dəqiqələrlə gözlədiyin avtobus siqaret yandıranda gəlib çıxır.
Təmir vaxtı, mütləq əllərin yağlı olanda burnun qaşınır.
Biz nə qədər oxusaq da, müəllim oxumadığımız yerdən sual verir.
Axtardığımız şeyi ən axrıncı baxdığımız yerdən tapırıq.
Telefon qanunu — Telefon nömrəsini səhv yığan zaman, heç bir vaxt o nömrə məşğul göstərmir.
Bəhanə qanunu — Müdirinizə desəniz ki, gecikməyə səbəb maşının təkərinin partlaması idi, sabahısı günü təkər hökmən partlayacaq.
Məktub qanunu — Zərfi möhürləyən andaca ağla yeni fikirlər gəlir.
Avtomobil tıxacı qanunu — Tıxacda olan zaman, olduğunuz xətti dəyişən kimi, əvvəl olduğunuz xətdə hərəkət başlayacaq.
Yer qanunu — Haraya getməyinizə baxmayaraq, “Bıy, sən burda nə gəzirsən” deyilir.
Nəticə qanunu — Kiməsə nəyinsə işləmədiyini göstərmək istəyən zaman, o həmişə işləyəcəkdir.
Kan aksiomu — Əgər başqa heç nə kömək eləmirsə, nəhayət, instruksiyanı oxuyun.
Məhsul qanunu — Nəhayət ki, ən çox xoşunuza gələn məhsul tapan kimi, onun istehsalı dayandırılacaq.
Görünmə qanunu — Sizi tanıyanın sizi görməsi ehtimalı heç kimin sizi görməməsini istədiyiniz zaman daha da çoxalır.
İnsan bədəni qanunu— Qaşınmanın intensivliyi oraya əlin rahat çatması ilə tərs mütənasibdi.