Balaca Şəhzadə

Balaca Şəhzadə-həvəslə oxuduğum və bitirdikdən sonra bir daha oxuduğum kitablardandır. Əsər 29 iyun 1900-cu ildə Fransada dünyaya gələn Antuan De Sent Ekzüperi tərəfindən qələmə alınmışdır. Aristokrat bir ailənin fərdi olan Ekzüperi həyat çətinlikləri ilə tez qarşılaşmışdı. Beləki, az yaşlarında atasını itirmiş, daha sonra ailəsi yoxsullaşmışdı. İlk təhsilini anasından almasına baxmayaraq, məktəbdə müvəffəqiyyətsiz hətta tez-tez cəzalandırılan uşaq olmuşdu. Uşaqlıqdan pilotluğa  həvəsi olsada, anasının istəyi ilə dənizçilik məktəbində təhsil almışdı. Sonra təhsilini dəvam etmək üçün memarlıq fakultəsinə qəbul olsa da, əsgərliyə çağırıldığı üçün təhsilini yarımçıq qoymuşdur. Əsgərlikdə Fransa Hava Qüvvələrində qulluq etmiş, qayıtdıqdan sonra ailəsinin istəyi ilə bir ofisdə yük maşınlarının satıcılığına başlamışdı. Bununla yanaşı isə yazıçılıq fəaliyyəti ilə məşğul idi. Satıcılıqda uğur qazana bilməyən Ekzüperi, bundan sonra uşaqlıq arzusunu reallaşdırmış, pilotluq etmişdir. Elə bu vaxtlarda da kitablarını yazmış, əsərləri işıq üzü görmüşdü. Ikinci dünya müharibəsi başladığı zaman əsgərliyə yazılmış, Amerika Birləşmiş Ştatlarına getmişdi. İkinci dünya müharibəsi zamanı təyyarəsinin vurulması ilə 1944-cü ildə Marsel yaxınlığında şəhid olmuşdu.

Yazıçı Nyu Yorkda olarkən, sonradan dünyaca məhşur olacaq Kiçik Şahzadə əsərini yazmış və əsər ilk olaraq elə burada işıq üzü görmüşdü. Əsəri oxuduqca yazıçının həyata baxışı, dərin müşahidə qabiliyyəti insanı özünə heyran qoyur. Alleqorik janrda yazılan əsər uşaq ədəbiyyatına daxil edilsədə, özündə “böyüklər və uşaqlar” kimi vacib, hər zaman aktual fəlsəfi-psixoloji mövzunu ehtiva etdirir.  Balaca vaxtı özünü daha ağıllı hesab edən uşaqlar, illər keçdikdən sonra keçmişdəki düşüncələrində yanıldıqlarıı düşünən böyüklər olurlar. Bu vaxt böyüklər özlərincə daha vacib məsələlərə aludə olurlar və keçmişdə uşaq olduqlarını, həyata başqa gözlərlə baxdıqlarını unudurlar. Elə buna görə də uşaqlarla böyüklərin dünyaları arasında uçurum olur. Əsərdə yalnız böyüklər və uşaqlar arasındakı münasibətlərdən yox, eyni zamanda böyüklərin yəni bizlərin özümüzə yaratdığımız əslində əhəmiyyətsiz olan vacibiyyətlərindən söz açılır. Insanlardaki hirsi, şöhrətpərəstliyi, özünəvurğunluğu, aludəçiliyi, atdığı addımı sorğulamadan əmr qulu olmağı və başqa mənfi xarakterləri göz önünə sərən əsər öz həyatımızı, davranışlarımızı, ətrafdakı insanların davranışlarını yenidən qiymətləndirməyə vadar edir. Bəzi tənqidçilərə görə içində siyasi motivlər, avropalıların türklərə münasibəti, Mustafa Kemal Atatürkün diktator kimi əks etdirildiyi düşünülür. Bəzilərinə görə isə avropalıların türklərə qarşı milliyyətçi mühakiməsi vurğulanır. Digər bir qismə görə isə, siyasətdən uzaq, sadəcə qarşıdakı insana geyiminə görə qiymət vermək pislənir. Hərhalda əsər bu mübahisə və fikir ayrılıqlarına baxmayaraq uzun illərdi sevilərək oxunan kitablar siyahısındadır. Yazıçının özünün çəkdiyi şəkillərin rəng qattığı bu kitabı oxumağı hər kəsə tövsiyyə edirik.