Ankara döyüşü səbəb və nəticələri

1402-ci ildə baş vermiş Ankara döyüşü İldirim Bəyazid və Əmir Teymur arasında baş vermiş və iki türk dövlətini qarşı-qarşıya qoymuşdur.
Ilk olaraq Ankara döyüşünün səbəbindən danışaq:Əmir Teymur, Hindistan səfərində böyük şücaət göstərərək Şimalı Hindistanı işğal etmiş, səfərdən qayıdanda Bağdadı yenidən ələ keçirmişdir. Bundan sonra Teymurdan qaçan Sultan Əhməd və Qaraqoyunlu hökmdarı Qara Yusif Suriyaya sonrada Anadoluya gələrək Bəyazidə sığınmışlar. Əmir Teymur bu xəbəri eşidəndə çox hirslənmiş Bəyazidə məktublar yazaraq hər ikisinin öldürülməsini yada Osmanlı torpaqlarından qovulmasını istəmişdir. Ancaq Bəyazid Teymurun məktubunu rədd edərək, onları göndərmək istəmədiyini sərt bir dillə bildirmişdir. Əmir Teymur Bəyazidin bu cavabından sonra, Osmanlılara çətinlik yaratmaq məqsədilə Sivas və Malatya tərəflərində Monqol işğalından qalmış Tatarları qışqırtmaya başladı. Bu zaman Ağqoyunlu tayfa başçısı Qara Yuluq Osman bəy də Bəyazidə qarşı Əmir Teymuru dəstəkləməyə başlamışdı. Bundan sonra Əmir Teymur həm təhdid, həm də nəsihət dolu sayca ikinci məktubunu Bəyazidə göndərdi. Bəyazid isə, məktuba çox sərt bir cavab yazaraq savaş istədiyini göstərirdi. Bu cavaba qarşılıq Teymur Sivasa hücuma başladı, bu zaman Sivas qalasını Malkaçoğlu Mustafa bəy müdafiə edirdi. 18 günlük mühasirədən sonra Mustafa bəy kimsənin qanı tökülməyəcəyinə dair söz alaraq qalanı Əmir Teymura vermişdir. Amma Teymur qalanın içindəki xalqı diri-diri torpağa basdıraraq öldürmüş, şəhəri isə yandırıb talan etmişdir. Beləcə Osmanlıya ilk zərbəni endirmişdir. Bəyazid olanları eşitdikdən sonra Teymurla qarşılaşmaq üçün Kayseriyə gəlsə də, Teymur artıq Suriyada idi. Beləliklə, İldirim Bəyazid Sivasa gələrək buranı Teymurun əlindən geri alır. Bütün bu olanlar Teymurla İldirim Bəyazidin arasını ixtilaflar salır.
Teymur Suriya səfəri zamanı Bəyazidə təhdid dolu bir məktub göndərir, bu məktubda Teymur öz qalibiyyətlərini danışaraq Bəyazidin tabe olmasını istəyirdi. Bəyazid isə cavabında düşmənə qarşı hazır olduğunu bildirdi. Teymurla Bəyazid arasında məktublaşma bundan sonra da davam etdi. Hətda Teymur bir məktubunda aralarında qurulacaq dostluğun kafirlərə qarşı bir İslamın qüvvətini artıracağını bildirdi. Bəyazid bu elçi heyəti ilə göndərdiyi məktubunda aralarıda düşmənliyə heç bir səbəb olmadığını və anlaşma istədiyini bildirdi. Ümumiyyətlə Teymur Bəyazidin elçilərinə yaxşı davranmış, hətda geri döndüklərində öz elçisini onlarla birlikdə göndərmişdir. Beləcə İki Türk hökmdarın arası düzəlməyə başlamışdısa da, Teymur Qara Yusifin ölü və ya diri təslim edilməsini istəməyə davam edirdi, Bəyazid isə özünə sığınan birini təslim etməyi düşünmürdü. Belə olan təqdirdə iki Türk hökmdarı arasında davam edən məktublaşmalardan sonra hər iki tərəf üçün də döyüş qaçınılmaz hala gəlmişdi.
1402 ci ildə artıq hər iki tərəf hazırlıqlara başlamışdır. Teymurun Sivasa gəldiyini öyrənən Bəyazid ordusunu Tokat- Sivas arasındaki əraziyə yerləşdirdi.Bu taktikdən xəbəri olan Teymur ordusunu Kayseriyə çəkdi, Osmanlı ordusu arxasıyca Ankaraya tərəf irəlilədi.
Əmir Teymurun ordusu Osmanlı ordusundan qat- qat böyük idi. Döyüş Teymur ordusunun Osmanlıların sol tərəfinə hücumu ilə başladı. Buna görə, hücuma keçən Rumeli əsgərləri düşmənə qarşı çıxarkən, Teymur isə fillərini irəli verdi. Bu hücum Osmanlını xeyli ləngitdi. Beləcə Osmanlı ordusunun sol tərəfi dağılmaya başladı. Sol tərəfin dağılması ilə bərabər sağ tərəfdə olan Anadolu bəylərinə aid sipahilər Teymur ordusuna keçməyə başladılar. Beləliklə Osmalı ordusunun sağ tərəfi də dağıldı. Hər nə qədər şahzadələr geri çəkilmək istəsələr də, Bəyazid savaşmağa davam edəcəyini bildirdi. Bəyazidin ətrafını dövriyyəyə alan Teymuru əsgərləri Bəyazidi tutaraq Teymurun yanına apardılar. Teymur Bəyazidi qarşısında gördükdə ona hörmət göstərdi və təsəlli etməklə bərabər qaçmaması üçün tədbirlər gördü Bəyazidlə bərabər oğulları əsir düşmüşdü.
Nəticədə isə Osmanlı dövlətinin bu döyüşdə yenilməsi Anadolu türk tarixi üçün böyük fəlakətə səbəb oldu. Bəyazidin yenilməsi ilə Osmanlı torpaqları Sultan I Murad dövründəki sərhədlərə çəkildi.

TÜRKOLOGİYA ARAŞDIRMA MƏRKƏZİ
YAZAR: ÜLFƏR MƏMMƏDLİ