Get more stuff like this
Subscribe to our mailing list and get interesting stuff and updates to your email inbox.
Thank you for subscribing.
Something went wrong.
- Azərbaycan tarixinin tarixşünaslığının mühüm bir hissəsi də Nadir şah imperiyasının süqutundan sonra yaranmış xanlıqlar barədədir..Bu xanlıqlardan biri də ölkənin cənub hissəsində yaranmış Lənkəran xanlığı idi.Dövrün müasirləri bu xanlığın tarixi barədə dəyərli əsərlər yaratmışlar..Lənkəran xanlığının iqtisadi,coğrafi və tarixi həyatından bəhs edən həmçinin ərazinin Rusiya tərəfindən zəbt olunması məsələsinə toxunan əsərlərdən biri də Seyidəli Kazım bəy oğluna məxsusdur.Müəllif həm öz dövrünə qədərki tarixi hadisələri qələmə almış,həm də şəxsən şahidi olduğu tarixi həqiqətləri əsərə əlavə etmişdir.
1869-cu ildə fars dilində qələmə alınan «Cəvahirnameyi-Lənkəran» adlı əsər 43 vərəqdən ibarətdir. Əsər müqəddimə,altı fəsil və son sözdən ibarətdir.Əsərin müqəddiməsinə nəzər salaq..Müqəddimədə əsərin yazılma səbəbi izah edilir..
Əsərin birinci fəslində müəllif Lənkəran sözünü,ikinci fəslində isə sözün mənşəyini izah etməyə çalışır.«Cəvahirnameyi-Lənkəran»ın üçüncü fəslində Lənkəran xanlığının sərhədləri və təbii sərvətlərindən bəhs edilmişdir. Müəllif şəhərin gözəlliyindən, əsrarəngiz talış dağlarından yazır,təbii ehtiyatlarla zəngin olan bölgəmizin gözəllikləri haqqda oxucuları bilgiləndirir..Dördüncü fəsildə Lənkəranın iqlimindən danışılır.Əsərin beşinci fəslinə diqqət etsək görərik ki,bu fəsil Lənkəranda yaşamış bir sıra müqəddəs adamların həyatından və məqbərə abidələrindən bəhs edir.Nəzərə alsaq ki,bölgə tarixi-memarlıq abidələri ilə olduqca zəngindir,deməli müəllif əsərdə ərazinin toponomikası barədə çox dəyərli məlumatlar vermişdir.
«Cəvahirnameyi-Lənkəran»ın altıncı fəsli Lənkəran xanlığınının qısa tarixindən bəhs edir.Burada, əvvəlcə xanlığın yaranması və Ağa Məhəmməd şah Qacarın yürüşünə qədər olan dövr işıqlandırılr.
Müəllif Rusiyanın işğalçılıq planlarını belə işıqlandırır: . . . Nadirin ölümündən sonra Ağa Məhəmməd şahın Lənkəran xanlığını ələ almaq təşəbbüsü nəticəsiz qaldı.Müxtəlif vasitələrlə Mir Mustafa xanı özünə tabe etmək istəyən Fətəli şah sülh yolu ilə öz arzusuna nail ola bilməyəcəyindən əmin olduğundan 30 minlik bir ordu ilə bölgəyə yürüş etdi.Ölkəni bu ağır vəziyyətdən xilas etmək niyyətində olan Mir Mustafa xan Şura çağırdı.İrana tabe olmağın böyük bir həqarət olduğunun əksəriyyətlə qeyd olunduğu şurada Rusiya yardımına müraciət etmək qərarı qəbul olundu.Mir Mustafa xan bu qərara əsasən öz əmisi oğlanlarından Mirzə Məhəmməd bəyi Həştərxan yolu ilə Rusiyaya elçi göndərdi.
Əsərin son sözü Lənkəran və ətraf ərazilərdə olan arxeoloji və tarixi abidələrə həsr edilmişdir.Müəllifin əsəri bədii təsvir,xronika xarakteri daşıyır.Əsərdə hadisələr məhdud şəkildə təsvir edilməsinə baxmayaraq,Lənkəran xanlığının tarixini öyrənmək baxımından çox qiymətlidir.Müəllif : Fəridə Həmidzadə
